Het woord 'doula' komt vanuit het Grieks. Uit oude, Griekse geschriften weten we dat de doula aan het hoofd stond van de huishouding en dat zij in het bijzonder de vrouw des huizes diende. Het is waarschijnlijk om aan te nemen dat de doula in de loop van haar leven carrière had gemaakt en van eenvoudig dienstmeisje was opgeklommen tot rechterhand van de vrouw des huizes. Door alle kennis en wijsheid die zij hierbij had vergaard in het leven én haar eigen ervaringen als moeder, mocht zij haar bazin bijstaan bij dier bevallingen en haar met raad en daad helpen.
De naam doula raakte in de tijden die volgden volledig vergeten. De dingen die een doula deed echter niet. Door de eeuwen heen zijn barende vrouwen altijd gesteund door andere vrouwen. Het was zo normaal dat er een aantal vrouwen bij de bevalling aanwezig was, dat het eigenlijk nauwelijks voorkwam dat een vrouw nog nooit een geboorte had meegemaakt voordat zij zelf haar eerste kind kreeg. Vrouwen wisten dus uit ervaring hoe zij de barende bij konden staan en zo goed mogelijk door de bevalling heen konden loodsen.
Sommige van deze vrouwen specialiseerden zich in het vervullen van deze taak en zij werden "vroede vrouwen" genoemd, onze latere verloskundigen, maar de ervaringsdeskundige vrouwen bleven ook altijd aanwezig rondom het kraambed.
Nog niet zo gek lang geleden verdween deze gewoonte. Vanaf de jaren '50 en '60 van de vorige eeuw gingen vrouwen steeds minder kinderen krijgen. Bevallen in kraamklinieken en ziekenhuizen raakte in zwang en artsen namen de begeleiding daar over. Ook wordt er vaak met een beschuldigende vinger naar de individualisering van de samenleving gewezen. Hoe dan ook: de verloskundige bleef, maar de helpende vrouwen rondom de barende heen verdwenen uit beeld.
Tot ergens in de jaren '90 het doula-effect opnieuw werd ontdekt.
Dat gebeurde - opmerkelijk genoeg - door twee kinderartsen in de Verenigde Staten. Hoezo kinderartsen, vraag je je misschien af? Nu, deze kinderartsen wilden onderzoek doen naar de hechting in het postpartum stadium, de periode vlak na de geboorte. Zij vroegen studenten om de postpartum periode te observeren en gegevens te noteren. Ze moesten onder andere letten op het aantal aanrakingen van moeder naar kind, het aantal keer aankijken van elkaar en het stemgebruik van de moeder.
Bij het uitwerken van de observaties bleek echter iets opmerkelijks. Bij één van de observerende studenten signaleerden de gynaecologen die de bevalling medisch hadden begeleid, dat de bevallingen waar zij bij aanwezig was geweest aanmerkelijk soepeler waren verlopen. Vlotter, minder complicaties, minder ingrepen. De kinderartsen vroegen de studente of zij een verklaring had voor deze afwijkende resultaten. Had ze zich aan de opdracht gehouden? De studente bekende: ze vond het zo mooi om een bevalling te zien, dat ze al eerder de verloskamers binnen was geslopen, ruim voordat de baby geboren was. Ze zat er dan enkel bij en moedigde de moeder soms aan met een blik of een woord. Verder deed ze niets. Het onderzoek naar de hechting was hiermee op een zijspoor gezet, maar er was wel een enorme ontdekking gedaan: het 'doula-effect'.
Deze kinderartsen, dr. Marshall Klaus en dr. John Kennell, hebben hieraan nieuwe onderzoeken gewijd. Het bleek dat het grootste doula-effect haalbaar is met begeleiding door een vrouw die geen deel uitmaakt van de medische staf van het ziekenhuis. Verder bleek het belangrijk dat de zorg continu was. Als de doula langer dan een kwartier ging pauzeren, was het effect nagenoeg verdwenen.
De Verenigde Staten hebben de doula dus herontdekt. Dat wat duizenden jaren de normaalste zaak van de wereld was geweest, werd daar nu onderbouwd met wetenschappelijke onderzoeken en de doula keerde terug bij de geboorte. Vanuit de VS waaide het begrip over naar Europa en zo begon de doula ook in ons land weer haar werk te doen.
Omdat wij vandaag de dag minder vertrouwd zijn met bevallingen is er nu een opleiding waar je de kneepjes van het doula-vak leert. We hebben inmiddels ontdekt dat de continue aanwezigheid van een doula niet alleen leidt tot vlottere bevallingen met minder ingrepen en complicaties - zoals de studente uit het onderzoek al had aangetoond - maar ook tot een veel grotere tevredenheid bij ouders over de geboorte van hun kindje. Waar verloskundige en arts verantwoordelijk zijn voor het medische proces en daar hun eerste prioriteit leggen, kan een doula zich volledig richten op het persoonlijke welzijn van de barende vrouw en haar partner. Door deze niet-medische aandacht voelen ouders zich meer gehoord en gesteund, zodat zij met een beter gevoel terugkijken op deze belangrijke gebeurtenis in hun leven. Dit maakt het voor hen makkelijker om een goede hechting aan te gaan met hun kindje, wat een voordeel is voor het leven.
Willeke Klerks
www.geboortecoaching.nl
Wil je het boek van de kinderartsen lezen?
"Het doula boek", Beter bevallen met een coach
Marshall H. Klaus, John H. Kennell, Phyllis H. Klaus
ISBN: 9072219147
Of bestel via Doula.nl (onder 'doula boeken') en steun zo de site.
