De eerste keer

Een doula bij je eerste bevalling, ja, dat zou in de meeste gevallen ideaal zijn. Maar door omstandigheden komt het er dan vaak juist niet van. En dat is jammer!

Als onervaren aanstaande ouder denk je je natuurlijk goed voor te bereiden: je haalt wat boeken uit de bibliotheek, hoort verhalen van familie en vriendinnen aan en je gaat op zwangerschapsgym of -yoga. Als je een sterke maag hebt, kijk je naar bevallingsprogramma's op televisie. Misschien denk je na over hoe je het liefst zou bevallen, of je bent meer een 'ik zie wel'-type.

Zo deed ik het zelf ook, de eerste keer. Maar wat viel het me tegen. Terugkijkend zou het met een doula erbij zo anders zijn geweest. Bijvoorbeeld in het ziekenhuis, toen mijn 'eigen' verloskundige (nou ja, ik had haar bij een controle één keer ontmoet) weg ging en ons daar achterliet bij een leger van vreemde verpleegkundigen, arts-assistenten en gynaecologen, die om de paar uur werden ingewisseld voor andere. Of in de lange uren dat we moesten afwachten of de weeën op gang zouden komen. Toen mijn man zo moe werd dat hij naar huis ging voor een slaapje. En toen ons door de gynaecoloog allerlei keuzes werden voorgelegd maar we geen idee hadden wat de consequenties daarvan waren - en of we eigenlijk wel iets te kiezen hadden. Met een doula erbij hadden we onze vragen kunnen stellen en ons gesteund gevoeld in plaats van overrompeld. Dat gevoel van 'overrompeld zijn' is na de bevalling nog lang bij me blijven hangen. Geen fijn begin van het moederschap.

Toen ik voor het eerst zwanger was, waren er nog nauwelijks doula's te vinden in Nederland. Maar ik kwam ook niet op de gedachte om er eentje te zoeken. Omdat ik geen idee had van wat me te wachten stond en wat mijn eigen rol daarin kon zijn. En zo gaat het met de meeste vrouwen die hun eerste kindje verwachten: het is vrijwel onmogelijk om een eerlijk beeld te krijgen van hoe het kan lopen. Dat heb je wel nodig om te beslissen of je het zonder doula aandurft!

Hoe is dit kennisprobleem op te lossen? Moeilijk. De boeken geven op zich wel informatie, maar zonder ervaring interpreteer je wat je leest toch op je eigen manier. De meeste mensen vertellen niet graag (eerlijke maar) 'enge verhalen' aan een zwangere vrouw; stress en angst wil je tijdens de zwangerschap liever vermijden. Of de verhalen die je hoort zijn juist zo gruwelijk dat je er alleen maar wanhopig van zou worden en je er dus voor afsluit.

Dat is voor mij een van de redenen geweest om Doula.nl op te richten en ook om aan dit Doulablog mee te werken. Zodat ik jullie, de lezers die voor het eerst een kindje verwachten, dit kan vertellen: denk er eens over om een doula bij je bevalling te vragen. Een eerste bevalling wordt tegenwoordig gezien als een 'risicobevalling', wat betekent dat je eerder naar het ziekenhuis moet en dat sneller tot medische ingrepen wordt overgegaan. Bereid je zelf ook voor op deze onzekere situatie door je te voorzien van continue emotionele ondersteuning. Ik durf best te stellen dat je daar nooit spijt van zult krijgen.

Vaders

Voor mijn vader die er was toen ik werd geboren en er nog steeds voor me is. En voor mijn Paul die er was en is, altijd.

Iedereen kent ze wel, de mannen die denken dat ze niks voor hun vrouw kunnen betekenen tijdens de bevalling, bang zijn voor wat er gaat komen en die zich welhaast reddeloos verloren lijken te voelen. Op voorhand al. Vaders verdienen veel meer credits dan ze zelf denken (dus voel je vrij om dit blog te delen met (aanstaande) vaders!). 

Wie dit blog regelmatig leest of bekend is met het werk van doula’s weet dat we er zijn voor de moeder. En dus zijn we er ook voor de vader. Want door onze aanwezigheid heeft de vader zijn handen en hoofd vrij. En zo kan hij er zijn voor haar, juist wanneer zij hem nodig heeft.
Als doula kan je de vader hierbij helpen: je betrekt hem bij de voorbereiding, bereidt ook hem voor op wat kan gaan komen. En als de geboorte in volle gang is? Je stelt hem gerust, geeft hem complimentjes en af en toe een zetje in de rug, fluistert een hint in het oor. Want zijn vrouw en hun kind, zij hebben hem nodig! Niet per se de washandjes, massages of de flesjes water, nee, zijn betrokkenheid is gewenst. Dus als hij je vragend aankijkt? Dan bevestig je met een knik of met een warme blik. En mocht zijn vrouw hem niet zo vriendelijk bejegenen (hoewel je daar op voorhand toch wel een kleine waarschuwing over uit kan sturen), dan leg je uit dat dat een veelvoorkomende en normale reactie is in het proces waar zijn vrouw zich in bevindt.

En dan wordt hun kindje geboren… Dan moet je ze eens zien, die mannen! Zoals je bij de moeder een transformatie ziet, is die er bij de vaders ook. In dat kader wil ik graag mijn eerste bevalling  als doula met jullie delen.

De geboorte van een vader
Dit is zo’n vader als eerder beschreven. Een super-lieverd, maar oh zo bang voor wat zijn allerliefste moet gaan doorstaan. Zou hij dat wel aan kunnen, haar te zien met pijn? Zou hij haar kunnen helpen? En wat als het allemaal anders gaat en er een keizersnede volgt? In dat geval ga ik mee naar de OK, want naalden en operatiekamers… 
Ik stel hem gerust: Het komt goed, ik zal er zijn, voor haar, maar ook voor jou.

En daar is de grote dag, een inleiding. De aanstaande moeder heeft alles in kannen en kruiken voor haar man. Tassen vol eten, drinken.  Daar hoeft hij (en zij!) zich in ieder geval niet druk om te maken. De bevalling komt  goed op gang en hij doet het volgens het boekje! Gaat mee onder de douche, laat zich fijnknijpen en rukt washandjes aan. Ik zorg dat er wat van de proviand in zijn mond komt en hij kan er zijn, voor haar.

En dan wordt het spannend: de baby heeft het niet meer goed in de buik en moet geboren worden, met spoed! Volgens afspraak blijft papa tijdens de keizersnede op de gang; ik ga mee tot moeder in slaap is en moet wachten bij de kinderarts. Wat een geluk, 18.00 uur: een gezonde dochter!
Door naar papa op de gang. Papa ziet wat bleek en weet van de zenuwen even niet meer hoe de kleine meid heet. Zijn dochter moet door naar de kinderafdeling en brult het uit in de reiscouveuse. Aangekomen op de medium care wordt dochter op het aankleedkussen gelegd om te worden gewogen et cetera. En maar huilen… Hulpeloos kijkt de kersverse vader van  achter naar de verpleegkundige die slagvaardig te werk gaat met zijn dochter. “Toe maar”, fluister ik in zijn oor, “ga maar bij je dochter staan, raak haar maar aan.” En dan gebeurt het. Die ene hand van papa op de arm van zijn dochter. Ze stopt met huilen! En daar, op dat moment, staat de tijd heel eventjes stil. 18:15 uur: de geboorte van een vader…

Vaders, wat zijn ze belangrijk!

Soms vragen sceptici zich af of een doula de taak van de vader niet overneemt. Ik denk dat een doula er voor zorgt dat een vader in volle glorie vader kan worden en zijn, en een fantastische geboortepartner voor zijn vrouw.

Doula Chantal Lagrand-Homburg
EenHeleBevalling

Een doula wordt geboren

Vaak krijg ik van cliënten de vraag hoe ik ertoe gekomen ben om doula te worden. Nu ik voor het doulablog mijn eerste stukje ging schrijven, en erachter kwam dat het precies vijf jaar geleden is dat ik voor het eerst een vrouw steunde in haar bevalling, leek dat me een goed startpunt voor mijn blog-avontuur. 

Ter achtergrondinformatie: ik geef sinds 2001 yoga, zwangerschapsyoga, –begeleiding en –massage; voordat ik doula werd, was ik dus al langer bezig met zwangeren, hun partners en baby'tjes.

25 februari 2008. Mijn goede vriendin, ze is van Indiase afkomst, belt me ‘s ochtends om 7 uur wakker - het is voorjaarsvakantie. Ik had namelijk aangeboden om te tolken in het ziekenhuis. Mijn vriendin en haar man hadden niet de indruk gekregen dat ze in het ziekenhuis heel comfortabel waren met het Engels. (Dat is wel echt zo’n Nederlands ding: zéggen dat je Engels spreekt, maar als het erop aan komt, is het toch een stuk lastiger, zeker als het over emotionele en intieme dingen gaat als bevallen). Ik ben blij dat ze m’n aanbod heeft aangenomen. Ik douche en neem een taxi; 50 minuten later ben ik in het ziekenhuis. De weeën zijn ‘niet sterk genoeg’ en ze moet aan de oxytocine; we onderhandelen of ze wat meer tijd kan krijgen, en ik masseer haar voeten met essentiële oliën en stimuleer de geëigende drukpunten op voet, been en hand. En jawel, de weeën worden regelmatiger en sterker. Maar voordat het echt door kan zetten, en vóór de afgesproken 45 minuten, is daar ineens een andere verloskundige die voortvarend de boel overneemt: ‘we gaan nu de oxytocine inbrengen en naar een andere verloskamer, want hier is geen ruimte genoeg voor als er plotseling iets nodig is’. Zo gezegd zo gedaan. En wel heel voortvarend; al gauw heeft ze volledige ontsluiting, en is haar baarmoeder in een kramp. Haar man is wit weggetrokken en kan de pijn bij zijn vrouw bijna niet meer aanzien. Als ik hem aanmoedig om even buiten de verloskamer op adem te komen, neemt hij dat dankbaar aan. Daarna komt hij af en aan de kamer binnen, is aanwezig zoveel hij kan. (Er zijn grote culturele verschillen tussen Nederland en India; daar is bevallen echt nog een vrouwenaangelegenheid; mondjesmaat is dat nu heel langzaam aan het veranderen. Voor veel Indiase mannen (aangezien ik er met een getrouwd ben, durf ik dit zo te stellen) is het idee om bij de bevalling te zijn al behoorlijk overweldigend.)

Ik sta naast mijn vriendin, houd haar hand vast, onze ogen in elkaar ‘gelocked’, en bij die continue kramp in haar baarmoeder, waar de verloskundige maar blijft coachen, ‘persen, ja nog een beetje, duwen, mond dicht, kin op de borst, duwen, dúwen’, is er een grote verbinding, zusterschap, een herkennen van het ongelofelijke geweld (want dat was het in dit geval, het was voorbij enige omschrijving van intensiteit of pijn, het was een orkaan, ontstoken door de bijstimulatie), en toch, de vastbeslotenheid om er dóórheen te gaan. Samen.

Het heeft me in mijn voegen geschud.

Misschien omdát het zo geweldadig was. Dat het enige wat een vrouw dan kan steunen, is de steun van een andere vrouw, die in haar cellen wéét van die diepe pijn, die niet te beschrijven is. Alsof je sterft. En daarin aanwezig te kunnen zijn zonder medelijden, maar met compassie. In die storm werden zowel een kind, moeder en vader, als een doula geboren. Ik ben jullie eeuwig dankbaar, dat ik bij jullie mocht zijn in dat ontzagwekkende moment. Ik ben voor altijd dankbaar dat in deze momenten van diepe, intense pijn, ik de kracht mocht zien die in elke vrouw ligt, en dat ik die plek tezelfdertijd in mijzelf vond, en daarin mijn roeping.

Joyce

Toevoeging:
Voor de niet-doula’s/vroedvrouwen die deze blog lezen: even voor de duidelijkheid, dit is geen doorsnee bevalling; door (te snelle) bijstimulatie met oxytocine (d.m.v. infuus in hand of arm) raakte de baarmoeder in een permanente kramp (= hyperstimulatie over overstimulatie). Wanneer dit gebeurt, heeft de vrouw geen gevoel meer wanneer er een perswee is (want het voelt aan als één continue wee), is ze volledig de controle/focus kwijt, heeft veel pijn, en kan niet meer in verbinding zijn met wat er binnen in haar gebeurt. Dit is anders dan weeën die heftig zijn, omdat daar (meestal, behalve bij een weeënstorm) pauzes tussen zitten waarin ze op adem kan komen en weer bij zichzelf kan komen.

Oxytocine is een hormoon dat normaliter door het lichaam zelf wordt aangemaakt, o.a. in de hersenen. De lichaamseigen oxytocine wordt pulserend afgegeven (er is geen continue toediening), waardoor het lichaam tijd heeft om te reageren (de baarmoeder heeft rust tussen de weeën door, de placenta krijgt voldoende zuurstof tussen de weeën door, en de hersenen hebben de tijd om endorfines (lichaamseigen opiaten) aan te maken, waardoor het pijngevoel wordt verzacht of helemaal verdwijnt). Wanneer de oxytocine van buitenaf wordt toegediend, komt het hormoon direct in de bloedbaan, daardoor worden er minder/geen endorfines aangemaakt. Ook is de toediening continu in tegenstelling tot pulserend, waardoor de kans op hyperstimulatie van de baarmoeder ontstaat. Je ziet dat hierdoor bij bijstimulatie (en inleiding) de vraag naar pijnstilling toeneemt.

Het stimuleren van specifieke drukpunten (acupressuurpunten) kan de baarmoeder laten samentrekken, waardoor de weeën sterker kunnen worden. In het geval van mijn vriendin leek het aan te slaan (de weeën kwamen frequenter en werden intenser), maar we hadden niet voldoende tijd om dat te 'toetsen'. (Achteraf gezien, met de kennis die ik nu heb, kan het natuurlijk ook zijn dat mijn aanwezigheid haar rust gaf, waardoor de weeën weer op gang konden komen...).

Politie assisteert bij bevalling

Zomaar een nieuwsberichtje. Een zwangere vrouw stapt in de auto om naar het ziekenhuis te rijden. Maar de bevalling is al zover gevorderd dat ze onderweg moet stoppen op een tankstation. Ze kan niet verder rijden. De politie moet erbij komen om haar naar het ziekenhuis te brengen, waar haar dochter wordt geboren.

Ik zie ons nog zitten: mijn doula en ik midden in de nacht in haar kleine autootje op weg naar het ziekenhuis. Ik op een kraammatrasje, want de vliezen waren gebroken. Zij een beetje bibberig, ze reed niet graag op de snelweg. Het is zeker niet ideaal om tijdens je bevalling nog in de auto te moeten, maar om dan zelf te moeten rijden... Behalve bevallingscoach kan een doula dus als het zo uitkomt ook chauffeur zijn!

Lees hier het nieuwsbericht