Doula na de bevalling?

Vandaag kreeg ik via Doula.nl een vraag die ik nog nooit eerder had gekregen, maar eigenlijk heel logisch vond: kan ik ook een doula inhuren voor na de bevalling?

Je hebt je zwangerschap en bevalling doorstaan, de kraamhulp heeft afscheid genomen, en dan moet je het als prille ouders zelf rooien. Voor sommigen staan ervaren familieleden en vrienden klaar met raad en daad, maar dat geldt niet voor iedereen.

De vrouw die mij mailde had niet zo’n netwerk waar ze een beroep op kon doen, en ze zei dat ze mede om die reden zelfs bang was om zwanger te worden. Dat was een nieuwe voor mij. Ik krijg vaak berichten van vrouwen die bang zijn voor de bevalling, maar niet voor de kraamtijd en daarna. Terwijl het leren omgaan met je pasgeboren kindje toch best een uitdaging is. Ik herinner me zelf ook de nodige paniekmomenten. Achteraf lach je erom, maar toen vonden we het reuze eng, de verse vader en ik. Het is een enorme verandering in je leven, de verantwoordelijkheid voor zo’n teer mensje lijkt haast te groot en intussen zijn je hormonen ook nog van slag. Ga er maar aan staan. Ik snap best dat je je daar zorgen over kunt maken.

Twee vormen van geruststelling kon ik deze vraagstelster bieden: ten eerst is er voor moeilijke vragen altijd het consultatiebureau. Die hebben mij op lastige momenten goed advies gegeven. Voor borstvoedingsproblemen zijn er lactatiedeskundigen en zo kun je een eind komen met praktische zaken.

Maar ik heb haar ook aangeraden contact te zoeken moet doula’s in de buurt en haar vraag voor te leggen. Ik kan me geen doula voorstellen die dan zegt: sorry mevrouw, kan best dat u bang bent, maar mijn emotionele ondersteuning houdt op als de baby er is. Dus ik verwacht dat het weinig moeite zal kosten om een doula te vinden die haar beroep ruim opvat en deze mevrouw wil komen helpen. Met een fijn gesprek en misschien ook een heerlijke (Rebozo-)massage of zo.

Toen was ik benieuwd geworden in hoeverre deze dienst al wordt aangeboden, en heb even gegoogled op ‘post partum doula’. Bestaat dus gewoon, honderden Engelstalige zoekresultaten. Maar in Nederland nog niet zo veel, daar vond ik er maar eentje. Misschien dan toch een gaatje in de markt.

Wachten...

Ik vind het heerlijk om doula te zijn! Ik ontmoet bijzondere mensen op hun kwetsbaarst, ben erbij als nieuw leven wordt verwelkomd, en mag daar nadien nog over schrijven ook! Heerlijk!

Het enige dat ik niet leuk vind van mijn werk is dat eindeloze wachten. Wanneer zal ze gaan bevallen? Toch alsjeblieft niet net als ik dat uitje met de kinderen heb gepland? Ik ben er inmiddels wel aan gewend om altijd een plan B in mijn hoofd te hebben bij alles wat ik doe. Ik durf er zelfs een beetje op te vertrouwen dat ‘mijn’ kindjes niet geboren zullen worden op een moment dat het niet uitkomt.

Mijn wachten is dus lang niet zo zwaar als het gewacht van (aanstaande) ouders. Nachtenlang wordt er soms gepiekerd over van alles en nog wat. Hoe zal het gaan? Toch alsjeblieft niet op de verjaardag van die en die! En wat nou als…?

Angst kan het wachten ernstig veronaangenamen. Eigenlijk is er maar één basisangst, namelijk Hoe hou ik controle over mezelf? Ik zie ouders op verschillende manier omgaan met groeiende angsten naarmate de bevalling nadert. Sommigen proberen ze weg te stoppen en hopen dat ze er dan niet meer aan denken (met weinig kans op slagen!). Anderen proberen ze onder controle te krijgen door eindeloos te blijven piekeren over alle mogelijke rampscenario’s (waarop het kind zelf waarschijnlijk een nieuwe weet te verzinnen!).

De enige manier om met angst om te gaan is door het toe te laten. Emoties kunnen immers alleen maar groeien als ze er niet mogen zijn. Een doula kan je helpen van je hoofd naar je gevoel te gaan. Zij zal hier met je over praten, je laten beseffen dat je heus niet stoerder zou moeten zijn, je laten benoemen waar je nou precies zo bang voor bent, en achterhalen waar die angst vandaan komt.

Vrijwel alle angsten zijn herinneringen. De eerste vier jaar van je leven ben je een open boek, je schrijft alles op en dan stáát het er, voor de rest van je leven. Emoties kun je dus beschouwen als je innerlijk kind. En daar dient eerst naar te worden geluisterd, voordat je kan worden gerustgesteld. Accepteren en ruimte maken, letterlijk en figuurlijk.

Wedden dat dan nadien blijkt dat het al dat wachten beslist meer dan waard was!

Geluk en verdriet

Het lijkt langzaam te verschuiven: de cultuur van 'pas iets zeggen als het zeker is'. Het grote taboe op vertellen dat het het mis gegaan is bij je zwangerschap is wel voorbij. De tijd nemen je verlies te verwerken en dus eventueel je baas bellen dat je even niet komt werken, is steeds vaker de standaard. 

Sommige vrouwen merken hierdoor ook dat het wel prettig is als mensen het al wisten, zodat ze bij dat belletje niet alles hoeven te verklaren. En dat je naaste omgeving je direct vanaf het begin kan steunen omdat ze het wisten en met je meeleven kan voor sommigen ook heel prettig zijn.  Bij zowel mijn eigen praktijk als bij collega's in de regio hoor ik dan ook dat er vaker gebeld wordt na een positieve zwangerschapstest. Eerder werden we vaak pas benaderd na een goede 20 weken echo of wanneer de bevalling dichterbij kwam, maar nu dus soms veel sneller. Mogelijk speelt het ook mee dat de doula steeds meer bekend wordt en eigenlijk vind ik het ook niet vreemd dat als een zwangere haar verloskundige gaat zoeken, ze ook naar een doula informeert.

Ik wordt er altijd zo blij van als een zwangere mij benadert voor ondersteuning bij de geboorte. Dat allereerste telefoontje begint zich al een band te vormen en vanaf dat moment ben je betrokken bij deze vrouw en dit kindje. Deze betrokkenheid voelt een vrouw denk ik ook en zeker als je al vroeg in de zwangerschap betrokken bent, kan dit leiden tot intensief (mail) contact. Je deelt dan nog meer met elkaar, al in die eerste spannende weken, als er ongerustheid is over bloedverlies, de vrouw twijfelt over wel/ geen nekplooi-meting of zelfs angsten of gesprekken over de 'soft markers' voor de 20-weken-echo. Vaak gaat alles uiteindelijk goed, is de zwangere blij met de steun die ze de hele zwangerschap al ervaren heeft en is het een bijzondere reis samen geweest. Ik denk niet dat de band met deze vrouwen perse sterker is of de blijdschap over de geboorte groter, maar bijzonder is het wel zo lang betrokken te zijn bij een gezin (in wording). Dat grote geluk van de geboorte is altijd een cadeau waar ik intens van geniet.

Helaas zijn er ook situaties waarbij het niet allemaal goed gaat. 

Nu doula's vaker bij de vroege zwangerschap betrokken zijn, krijgen we ook de verhalen te horen wanneer het niet goed gaat. Hoewel het soms verdrietige telefoontjes en gesprekken zijn, zie ik er ook wel heel veel waarde in. Voor mezelf als mens en als doula en ook voor de vrouw die haar verdriet kan delen. Een vrouw aan te horen, te troosten en je verdriet of eigen verhalen delen vind ik iets wat ons vrouwen ook verbindt. Het kan haar helpen om te horen dat het vaker voorkomt, de ervaring van een andere vrouw te horen of goed doorverwezen te worden indien ze hieraan behoefte heeft. Ik heb altijd weer extra respect voor het leven en de natuur als ik zo'n eerste telefoontje probeer te verwerken. 'Op de echo was te zien dat het hartje nooit is gaan kloppen', of 'hij blijft ernstig achter in groei' of 'er is kans van één op twee op downsyndroom en er is tevens een ernstige hartafwijking zichtbaar'. Er kan zoveel mis gaan.

Ik keek laatst weer een stukje van de dvd 'Voor De Geboorte'. Zo bijzonder hoe de inhoud van het eitje wordt uitgestort in de baarmoeder om zich daar in te nestelen. Een moederkoek wordt gevormd en de vrucht in jouw lijf wordt een deel van jou voor de komende maanden. Hoe fragiel lijkt het hele proces en hoe wonderbaarlijk vaak gaat het goed. Ik heb dan echt weer extra waardering voor onze lijven. Hoe knap dat we een fijne omgeving voor nieuw leven kunnen bieden en het kunnen voeden en dragen. En als het toch niet goed gaat, vraag ik me altijd af of er in het proces iets mis is gegaan en of dat dan iets fysieks of ook iets spiritueels is. Is er in aanleg iets niet goed geweest, of was het op een of andere manier 'niet de bedoeling'? Ik weet het zelf ook nooit zo goed, maar brand toch elk jaar een kaarsje in de Sacre Coeur voor al mijn doula-baby's.

Hoe dan ook, soms gaat er iets niet goed. En hoe fijn is het om dan mensen te kunnen steunen? Sommige mensen zijn je erg dankbaar als je mee wilt naar een volgend gesprek of nader onderzoek dat na de 20-weken-echo nodig blijkt. Ook de zorgverleners geven vaak aan het prettig of bijzonder te vinden dat een doula het stel ondersteunt. Het kan zo waardevol zijn om iemand bij je te hebben die kan helpen doorvragen of achteraf nog kan herhalen of verduidelijken wat er is verteld, en zo wordt dat gelukkig ook door de meeste deskundigen opgepikt.

Het is vreselijk verdrietig als een vrouw belt dat het hartje met 23 weken gestopt is, ondanks een goede 20- weken-echo. En heel bijzonder als ze nog steeds jouw aanwezigheid bij de bevalling wil en je haar en haar partner kunt steunen op een heilig moment van intens verdriet. Het is bitterzoet om een stel toch ouders te zien worden, hen een kindje te zien omarmen waar ze ook weer afstand van moeten doen. Toch maken ook dit soort momenten je bewust van hoe bijzonder ons werk is.

Heel intiem en intens is elke begeleiding. En elk op eigen wijze bijzonder waardevol.

Vaders

Voor mijn vader die er was toen ik werd geboren en er nog steeds voor me is. En voor mijn Paul die er was en is, altijd.

Iedereen kent ze wel, de mannen die denken dat ze niks voor hun vrouw kunnen betekenen tijdens de bevalling, bang zijn voor wat er gaat komen en die zich welhaast reddeloos verloren lijken te voelen. Op voorhand al. Vaders verdienen veel meer credits dan ze zelf denken (dus voel je vrij om dit blog te delen met (aanstaande) vaders!). 

Wie dit blog regelmatig leest of bekend is met het werk van doula’s weet dat we er zijn voor de moeder. En dus zijn we er ook voor de vader. Want door onze aanwezigheid heeft de vader zijn handen en hoofd vrij. En zo kan hij er zijn voor haar, juist wanneer zij hem nodig heeft.
Als doula kan je de vader hierbij helpen: je betrekt hem bij de voorbereiding, bereidt ook hem voor op wat kan gaan komen. En als de geboorte in volle gang is? Je stelt hem gerust, geeft hem complimentjes en af en toe een zetje in de rug, fluistert een hint in het oor. Want zijn vrouw en hun kind, zij hebben hem nodig! Niet per se de washandjes, massages of de flesjes water, nee, zijn betrokkenheid is gewenst. Dus als hij je vragend aankijkt? Dan bevestig je met een knik of met een warme blik. En mocht zijn vrouw hem niet zo vriendelijk bejegenen (hoewel je daar op voorhand toch wel een kleine waarschuwing over uit kan sturen), dan leg je uit dat dat een veelvoorkomende en normale reactie is in het proces waar zijn vrouw zich in bevindt.

En dan wordt hun kindje geboren… Dan moet je ze eens zien, die mannen! Zoals je bij de moeder een transformatie ziet, is die er bij de vaders ook. In dat kader wil ik graag mijn eerste bevalling  als doula met jullie delen.

De geboorte van een vader
Dit is zo’n vader als eerder beschreven. Een super-lieverd, maar oh zo bang voor wat zijn allerliefste moet gaan doorstaan. Zou hij dat wel aan kunnen, haar te zien met pijn? Zou hij haar kunnen helpen? En wat als het allemaal anders gaat en er een keizersnede volgt? In dat geval ga ik mee naar de OK, want naalden en operatiekamers… 
Ik stel hem gerust: Het komt goed, ik zal er zijn, voor haar, maar ook voor jou.

En daar is de grote dag, een inleiding. De aanstaande moeder heeft alles in kannen en kruiken voor haar man. Tassen vol eten, drinken.  Daar hoeft hij (en zij!) zich in ieder geval niet druk om te maken. De bevalling komt  goed op gang en hij doet het volgens het boekje! Gaat mee onder de douche, laat zich fijnknijpen en rukt washandjes aan. Ik zorg dat er wat van de proviand in zijn mond komt en hij kan er zijn, voor haar.

En dan wordt het spannend: de baby heeft het niet meer goed in de buik en moet geboren worden, met spoed! Volgens afspraak blijft papa tijdens de keizersnede op de gang; ik ga mee tot moeder in slaap is en moet wachten bij de kinderarts. Wat een geluk, 18.00 uur: een gezonde dochter!
Door naar papa op de gang. Papa ziet wat bleek en weet van de zenuwen even niet meer hoe de kleine meid heet. Zijn dochter moet door naar de kinderafdeling en brult het uit in de reiscouveuse. Aangekomen op de medium care wordt dochter op het aankleedkussen gelegd om te worden gewogen et cetera. En maar huilen… Hulpeloos kijkt de kersverse vader van  achter naar de verpleegkundige die slagvaardig te werk gaat met zijn dochter. “Toe maar”, fluister ik in zijn oor, “ga maar bij je dochter staan, raak haar maar aan.” En dan gebeurt het. Die ene hand van papa op de arm van zijn dochter. Ze stopt met huilen! En daar, op dat moment, staat de tijd heel eventjes stil. 18:15 uur: de geboorte van een vader…

Vaders, wat zijn ze belangrijk!

Soms vragen sceptici zich af of een doula de taak van de vader niet overneemt. Ik denk dat een doula er voor zorgt dat een vader in volle glorie vader kan worden en zijn, en een fantastische geboortepartner voor zijn vrouw.

Doula Chantal Lagrand-Homburg
EenHeleBevalling

Het lijkt me gewoon fijn

Er zijn allerlei denkbare redenen om een doula bij je bevalling te willen hebben. Maar sommige vrouwen hebben niet eens een reden nodig…

“Het lijkt me gewoon fijn!”, vertelt ze me stralend tijdens ons kennismakingsgesprek. “Ik zie niet tegen de bevalling op. En ik ben er ook van overtuigd dat mijn man er vol voor me zal kunnen zijn. Maar het lijkt me gewoon fijn als jij er dan ook bij zou willen zijn!”

De zwangerschap verloopt zonder noemenswaardige klachten en de bevalling is precies op haar uitgerekende datum. Ze laat me ’s ochtends weten dat het is begonnen, maar verzekert me dat ik echt niet meteen haar kant op hoef te komen. Liever verliest ze zichzelf nog een paar uurtjes in het boek waar ze net zo heerlijk in zit.

Pas laat op de avond laat ze weer van zich horen. De weeën zijn goed op gang, maar verder gaat het nog steeds allemaal prima. Ze wil het nog een uurtje aanzien, en daarna zal ze me laten weten of ik moet komen.

Ik laat me naar bed sturen door mijn gezin (ieder uurtje slapen helpt), maar draai me op de trap alweer om. Noem het maar doula-intuïtie, maar ik wil erheen. Met mijn tas, sleutels, geboorteplan, appel en flesje water onder mijn arm, hoor ik mijn telefoon opnieuw gaan: Of ik toch maar nu wil komen? “Ik ben al onderweg!”, antwoord ik vrolijk.

Tegelijkertijd met de (zwangere!) verloskundige kom ik aan bij het enige verlichte huis van de straat. Ze blijkt al 7 centimeter ontsluiting te hebben! De verloskundige heeft nog nooit samen gewerkt met een doula en twijfelt even over de verdere gang van zaken. “Normaal zou ik nu blijven, maar je hebt al een doula, dus zullen we afspreken dat ik terug ga naar de praktijk en dat jij me belt als je me nodig hebt?” “Hoe meer vrouwenenergie, hoe beter!”, moedig ik aan. “Ja, dus blijf alsjeblieft!”, vult zij aan. “Graag!”, antwoordt de verloskundige blij.

We helpen haar in bad, dimmen het licht en luisteren hoe diep ze mee ademt met iedere wee. Deze rust is prachtig. Ondertussen vertelt hij zachtjes hun verhaal. Dat ze al zo lang van elkaar houden. Dat hun kinderwens jaren duurde om te worden vervuld. Dat hij zo trots is op haar. De badkamer is lekker warm, en dat komt vooral door zoveel liefde.

De verloskundige beaamt dat dit kindje klaar is om te worden geboren. Hij masseert, zij perst en wij stralen vertrouwen uit: meer is er niet nodig om een prachtig jongetje de wereld in te laten glijden.

Ze verhuizen met z’n drietjes naar het grote bed om elkaar uitgebreid te bewonderen en te besnuffelen. Zij baart de placenta, hij zet de camera op een statief, en wij maken ons uit de voeten. Nu is het tijd voor kersverse familie-energie.

Beneden vertrouwt de verloskundige me toe: “Wat een mooie bevalling. Ik hoop nog heel vaak zo met je te kunnen samenwerken.” Dat lijkt mij nou ook gewoon fijn!

De stille kracht van de doula

Veel van wat ik als doula teweeg breng is voor de buitenwereld niet zichtbaar. En dat maakt soms dat wat kritisch gekeken wordt naar de meerwaarde van de doula. Wat doet zij nu eigenlijk meer dan de hele tijd bij de bevalling zijn en wat hand- en spandiensten te verlenen? Ik zal een tipje van de sluier oplichten. De doula komt namelijk al in actie tijdens de zwangerschap.

Een voorbeeld. Ik kom in contact met een vrouw die voor het eerst zwanger is en opziet tegen de bevalling. Het gaat volgens haar heel pijnlijk zijn en voor de veiligheid gaat ze in het ziekenhuis bevallen heeft ze besloten. En dan maar hopen dat de ellende niet te lang duurt en te niet te heftig is. Na ons eerste gesprek kijkt ze heel anders tegen haar bevalling aan. Ze heeft vertrouwen gekregen in het verloop van de bevalling. En ze gaat thuis bevallen. Wat is er gebeurd in de twee uur dat we in gesprek waren? Ik heb haar onder andere uitgelegd hoe een lichaam werkt tijdens een bevalling en welke omstandigheden daarbij positief werken. In het kort komt het hier op neer:

Je baby zet de bevalling in gang. Door de druk van zijn hoofdje wordt de baarmoedermond, die nog potdicht zit, geprikkeld. Het hormoon oxytocine gaat aan het werk. Oxytocine zorgt er voor dat het hormoon prostaglandinen aangemaakt wordt. En die zorgt ervoor dat je weeën gaat krijgen. Weeën zijn het samentrekken van de spieren van je baarmoeder. Je baarmoedermond gaat zacht worden en op een gegeven moment gaat die openen. Als de vliezen breken, zakt het hoofdje van je baby nog steviger tegen de baarmoedermond. En dat levert steviger weeën op. Die heb je nodig om volledig open te gaan. Als de weeën heel krachtig worden, gaat je lichaam endorfine aanmaken. Dat is een morfine-achtige stof die de pijn verzacht. Je wordt high van jezelf. Het is een natuurlijke pijnstiller. Je lichaam zit slim in elkaar! Als je volledig ontsloten bent ( de beroemde 10 centimeter), veranderen de ontsluitingsweeën in persweeën. Je krijgt drang om te gaan poepen, om je kindje te helpen eruit te komen door mee te gaan drukken tijdens een perswee. En heel langzaam, millimeter voor millimeter zakt je baby door je vagina om uiteindelijk geboren te worden.

Oxytocine is dus een heel belangrijk hormoon tijdens je bevalling. Dat hormoon werkt het beste als jij vol vertrouwen en ontspannen bent. De natuur heeft het zo geregeld, dat je sneller, prettiger en gemakkelijker bevalt als jij je veilig voelt. Dan kun jij je ontspannen en de aanwijzingen van je lichaam volgen. De oxytocine kan dan goed stromen. Als je bang bent en stress ervaart, verkramp je. Het hormoon adrenaline wordt actief. En dat levert geen goede weeën op en de weeën die je hebt zijn pijnlijker. Daar raak je sneller uitgeput van en denkt het niet zelf te kunnen. De vraag naar pijnstilling en andere ingrepen neemt dan snel toe. Adrenaline vertraagt en bemoeilijkt dus de bevalling. De natuur heeft het mooi geregeld. Maak er gebruik van! Als jij je lichaam kan vertrouwen omdat je het snapt, kun je ook meer jezelf vertrouwen, dat je het kan. Op eigen kracht, zonder uitgeput te raken. Zelfs er van genieten en vol verwondering zijn, dat je dit allemaal doet. Ik herinner de zwangere altijd aan haar mogelijkheden om zelf haar kind geboren te laten worden.

Daarnaast wijs ik ze er op dat helpt het wanneer je tijdens je bevalling omringd bent door mensen die je kent en vertrouwt. Een doula is een vertrouwd persoon. Je hebt haar namelijk zelf uitgekozen. Je kent haar goed tegen de tijd dat je gaat bevallen. En je kunt er van op aan dat ze bij je bevalling is, een hele geruststelling. Ook in een bekende omgeving zijn, is belangrijk om ontspannen en vol vertrouwen te blijven. Thuis is bekender en vertrouwder dan een ziekenhuis.

Hoe het is afgelopen met de vrouw uit het voorbeeld? Zij is thuis bevallen, vlot en geheel zelfstandig. Niemand die haar zei wat ze moest doen. Niemand die aan haar kwam. Dat was ook niet nodig, want ze liet zien dat ze haar bevalling volledig in eigen hand had. En in no time gleed haar kind in haar armen. Ze is trots op zichzelf, heeft verbaasd gestaan over haar eigen kunnen tijdens het baren, voelde zich vrij om de houding aan te nemen die prettig voelde en geluid te maken dat er zomaar uitkwam. En ik, de doula? Ik was bij haar, in stilte. Deed “niks”, maar was haar grote steun. Ze voelde zich veilig en meer in haar kracht, alleen omdat ik er was. Dit is de stille kracht van de doula. Ontdek het zelf en gun jezelf de onvoorwaardelijke, bevestigende, veilige ondersteuning van je eigen doula.