Creatieve massagetechnieken met de Rebozo

De Rebozo is een Mexicaanse draagdoek, maar hij kan ook gebruikt worden voor massagetechnieken. Mexicaanse vroedvrouwen gebruiken de doek om hun zwangere en barende vrouwen te helpen ontspannen en bewegen. Doula Mirjam de Keijzer en zwangerschapsdocente Thea van Tuyl werken al enkele jaren met de Rebozo en er komen steeds weer nieuwe technieken bij! Ze vertellen je er meer over op dit gastblog.

Doula Mirjam: één van mijn doula-cliënten moest naar het ziekenhuis omdat haar baby in stuit lag. Er zou daar een draaipoging gedaan worden. Ik ging naar haar toe om haar te helpen ontspannen, want ze zag erg tegen de ingreep op. De Rebozo ging mee in mijn tas. Na afloop van het draaien, dat goed gelukt was, moesten we wachten op een duidelijk teken dat het goed ging met de baby. Daarvoor werd mijn cliënte aan het CTG gelegd. Dat is een apparaat dat de hartslag van de baby meet terwijl het kindje nog in de buik zit. Maar de baby was erg rustig en het beeld van de CTG vlak. Ik vroeg of ik een poging mocht doen om de baby wakker te maken. Dat mocht. Met de Rebozo om het bekken van de vrouw maakte ik stevige bewegingen en ja hoor, even later meldde de baby zich een stuk actiever: hij was wakkergeschud! Het lange wachten was voorbij en kort hierna mocht mijn cliënte opgelucht naar huis.

Bij een andere bevalling, die ik als doula ondersteunde, was de barende heel moe geworden. Ze kon eigenlijk niet meer, maar ze wilde absoluut niet liggen. Hoe kon ze nu toch de rust krijgen die ze zo nodig had? Ik vroeg haar op de rand van het bed te gaan zitten en sloeg de Rebozo om haar schouders en rug. Ik nodigde haar uit om goed in de doek te leunen en zich over te geven aan deze houding. Niet veel later gaf ze aan dat dit haar echt goed deed, ze ontspande en vond het heerlijk als ik haar nog een beetje in de doek wiegde. Zo kon ze weer even vooruit met het opvangen van de weeën.

Zwangerschapsdocente Thea: tijdens de zwangerschapscursus leer ik de partners hoe zij met de Rebozo tegendruk in de onderrug kunnen geven. Door korte snelle bewegingen te maken brengen ze het hele lichaam van de vrouw in beweging. In zeer korte tijd ontspant haar rug, maar ook de bekkenbodem en de rest van het lichaam. Wat natuurlijk heel belangrijk is tijdens de bevalling. Een paar stuurde me na afloop van hun bevalling een mooie foto, waarop de vader bezig was met deze techniek. Hij had geweldig geholpen, zei de trotse moeder.

Mirjam de Keijzer en Thea van Tuyl

Deze technieken en vele andere zijn te vinden in de vernieuwde versie van het boek ‘De Rebozotechniek uit de doeken gedaan’, die deze maand is uitgekomen. Het boek is uitgebreid met diverse hoofdstukken en meer ervaringen. Nieuwsgierig geworden? Bestellen kan via www.rebozo.nl

Pijn bij de bevalling - deel 1

Als je het over bevallen hebt, komt het onderwerp pijn hoe dan ook aan de orde. Het klinkt door in de bevalverhalen van je moeder, je zussen en je vriendinnen. Je leest er over in de bladen en op sociale media. Je verloskundige of gynaecoloog attendeert je erop via de vraag: “Wil je pijnstilling?” Kortom, je zou er bang van worden. Laat dat nu juist een van de veroorzakers van die pijn zijn… Doula Gonny Cappers vertelt over de lichamelijke kant van pijn in het eerste deel van deze serie blogs. Wat speelt er mee en wat kan een doula voor je doen?

Het lichaam: kind, hormonen en spieren

Laten we voorop stellen dat het lichaam van een vrouw erop gemaakt is om te baren. Een bevalling is een delicaat samenspel van hormonen, spieren, kind, gedachten en emoties. Verstoring op één van die gebieden kan pijn(ervaring) veroorzaken en verhogen. De doula kan helpen de (dreigende) verstoring te minimaliseren. Door te informeren en aanwezig te zijn voor en tijdens de bevalling.

Door informatie te geven over de werking van het ‘geboortelichaam’ ontstaat inzicht en vertrouwen bij de aanstaande ouders. Dat werkt stressverlagend en voorkomt pijnsensatie, of is in ieder geval pijnstillend. Een doula besteedt veel aandacht aan dit aspect in de voorbereiding.  Het is zinvol te weten hoe het lichaam werkt tijdens een baring. Want dan weet je ook wat dat proces verlicht en wat het verzwaart en pijnlijk maakt.

Tijdens de bevalling zet (waarschijnlijk, het is niet 100% bewezen) het kind in je baarmoeder de bevalling in gang. Je lichaam gaat hormonen afscheiden die de baarmoeder in beweging zet. Dat ervaar je als krampjes en weeën. Die spiersamentrekking van de baarmoeder heeft als effect dat je baarmoedermond zich opent. Spieren gaan zeer doen als je gespannen bent. Als je ontspant, ervaar je wel de kracht, maar doet het niet (ondraaglijk) zeer. Dus ontspannen zijn en vertrouwen hebben in de werking van je barende lichaam helpt enorm.

Het openen van je baarmoedermond gebeurt meestal niet lineair (dus een centimeter per uur), maar hortend en stotend. Op een bepaalde centimeter blijven hangen vraagt eigenlijk geen actie, maar geduld en rust. Je zit niet te presteren, maar bent geboorte aan het geven. En dat vraagt focus en concentratie en geen vast patroon in de tijd.

Het is niet voor niets als een lichaam tijdens de bevalling even rust neemt. Dan kunnen moeder en kind herstellen, nieuwe energie opdoen. Als het kindje niet optimaal ligt, heeft het de tijd om in de juiste houding te draaien. Volg de signalen van je eigen lichaam en daarmee het ritme van je geboortelichaam. Dan is de kans op een gezonde baring groot en de pijnbeleving het kleinst. De doula helpt om te (blijven) vertrouwen op de logische werking van het lichaam.

Doula Gonny Cappers

Het volgende deel gaat over de psychologische kanten van pijn bij de bevalling.

Doula na de bevalling?

Vandaag kreeg ik via Doula.nl een vraag die ik nog nooit eerder had gekregen, maar eigenlijk heel logisch vond: kan ik ook een doula inhuren voor na de bevalling?

Je hebt je zwangerschap en bevalling doorstaan, de kraamhulp heeft afscheid genomen, en dan moet je het als prille ouders zelf rooien. Voor sommigen staan ervaren familieleden en vrienden klaar met raad en daad, maar dat geldt niet voor iedereen.

De vrouw die mij mailde had niet zo’n netwerk waar ze een beroep op kon doen, en ze zei dat ze mede om die reden zelfs bang was om zwanger te worden. Dat was een nieuwe voor mij. Ik krijg vaak berichten van vrouwen die bang zijn voor de bevalling, maar niet voor de kraamtijd en daarna. Terwijl het leren omgaan met je pasgeboren kindje toch best een uitdaging is. Ik herinner me zelf ook de nodige paniekmomenten. Achteraf lach je erom, maar toen vonden we het reuze eng, de verse vader en ik. Het is een enorme verandering in je leven, de verantwoordelijkheid voor zo’n teer mensje lijkt haast te groot en intussen zijn je hormonen ook nog van slag. Ga er maar aan staan. Ik snap best dat je je daar zorgen over kunt maken.

Twee vormen van geruststelling kon ik deze vraagstelster bieden: ten eerst is er voor moeilijke vragen altijd het consultatiebureau. Die hebben mij op lastige momenten goed advies gegeven. Voor borstvoedingsproblemen zijn er lactatiedeskundigen en zo kun je een eind komen met praktische zaken.

Maar ik heb haar ook aangeraden contact te zoeken moet doula’s in de buurt en haar vraag voor te leggen. Ik kan me geen doula voorstellen die dan zegt: sorry mevrouw, kan best dat u bang bent, maar mijn emotionele ondersteuning houdt op als de baby er is. Dus ik verwacht dat het weinig moeite zal kosten om een doula te vinden die haar beroep ruim opvat en deze mevrouw wil komen helpen. Met een fijn gesprek en misschien ook een heerlijke (Rebozo-)massage of zo.

Toen was ik benieuwd geworden in hoeverre deze dienst al wordt aangeboden, en heb even gegoogled op ‘post partum doula’. Bestaat dus gewoon, honderden Engelstalige zoekresultaten. Maar in Nederland nog niet zo veel, daar vond ik er maar eentje. Misschien dan toch een gaatje in de markt.

Rust

Eventjes slapen tijdens je bevalling. Dat is waarschijnlijk niet het eerste beeld dat bij je opkomt als je je afvraagt hoe de bevalling nou toch zal gaan. Het strookt immers vast niet met de meeste bevallingsverhalen die jou tot nog toe ter ore zijn gekomen. En daarom staat het mogelijk ook (nog) niet genoteerd als een van je wensen op je bevallingsplan.

En toch kan het: eventjes slapen tijdens je bevalling. Sterker nog: het moet!

Je hoeft namelijk niet meteen te gaan klokken zodra de weeën zijn begonnen. Dat is echt hartstikke zonde van de energie, en jaagt enkel het adrenalinepeil omhoog (hetgeen het baringsproces allesbehalve stimuleert). Probeer dus liever nog even wat te slapen of anders in ieder geval nog wat te rusten. Vanuit rust kan je lichaam zich immers het allerbest voorbereiden op de bevalling die nog komen gaat. En een goede start is daarbij echt het halve werk.

En als de bevalling daarna in volle gang is, dan komt er vaak een moment dat de weeën het eventjes lijken af te laten weten. Niets is minder waar. Het proces is niet gestagneerd, maar pauzeert juist even om daarna met hernieuwde kracht de eindsprint in te kunnen zetten. Precies zo heeft Moedertje Natuur het voor je bedacht! Daar moet je dus vooral van weten te genieten (in plaats van je er zorgen over te maken of je weeën-opwekkers aan te laten praten). In het Engels heet dit niet voor niets de “rest and be thankful phase”. Geef jezelf er maar aan over en val gerust even in slaap. Even heerlijk uitrusten van wat je lijf al heeft gepresteerd tot nog toe. Even één zijn met de stilte voordat je over een poosje ineens met een kersvers kindje in je armen ligt.

Een van mijn taken als doula is om ervoor te zorgen dat (aanstaande) ouders ook tijdens het baringsproces hun rust blijven nemen. En als ik ergens trots op ben, dan is het wel op het feit dat het me tot nog toe vrijwel altijd is gelukt om ‘mijn’ koppels inderdaad even lekker in te stoppen. Even de oogjes dicht en de snaveltjes toe, niet alleen de mama’s, maar ook de papa’s!
Lucebert bemerkte niet voor niets: “Rust is het geheim van de strijders”.

Wachten...

Ik vind het heerlijk om doula te zijn! Ik ontmoet bijzondere mensen op hun kwetsbaarst, ben erbij als nieuw leven wordt verwelkomd, en mag daar nadien nog over schrijven ook! Heerlijk!

Het enige dat ik niet leuk vind van mijn werk is dat eindeloze wachten. Wanneer zal ze gaan bevallen? Toch alsjeblieft niet net als ik dat uitje met de kinderen heb gepland? Ik ben er inmiddels wel aan gewend om altijd een plan B in mijn hoofd te hebben bij alles wat ik doe. Ik durf er zelfs een beetje op te vertrouwen dat ‘mijn’ kindjes niet geboren zullen worden op een moment dat het niet uitkomt.

Mijn wachten is dus lang niet zo zwaar als het gewacht van (aanstaande) ouders. Nachtenlang wordt er soms gepiekerd over van alles en nog wat. Hoe zal het gaan? Toch alsjeblieft niet op de verjaardag van die en die! En wat nou als…?

Angst kan het wachten ernstig veronaangenamen. Eigenlijk is er maar één basisangst, namelijk Hoe hou ik controle over mezelf? Ik zie ouders op verschillende manier omgaan met groeiende angsten naarmate de bevalling nadert. Sommigen proberen ze weg te stoppen en hopen dat ze er dan niet meer aan denken (met weinig kans op slagen!). Anderen proberen ze onder controle te krijgen door eindeloos te blijven piekeren over alle mogelijke rampscenario’s (waarop het kind zelf waarschijnlijk een nieuwe weet te verzinnen!).

De enige manier om met angst om te gaan is door het toe te laten. Emoties kunnen immers alleen maar groeien als ze er niet mogen zijn. Een doula kan je helpen van je hoofd naar je gevoel te gaan. Zij zal hier met je over praten, je laten beseffen dat je heus niet stoerder zou moeten zijn, je laten benoemen waar je nou precies zo bang voor bent, en achterhalen waar die angst vandaan komt.

Vrijwel alle angsten zijn herinneringen. De eerste vier jaar van je leven ben je een open boek, je schrijft alles op en dan stáát het er, voor de rest van je leven. Emoties kun je dus beschouwen als je innerlijk kind. En daar dient eerst naar te worden geluisterd, voordat je kan worden gerustgesteld. Accepteren en ruimte maken, letterlijk en figuurlijk.

Wedden dat dan nadien blijkt dat het al dat wachten beslist meer dan waard was!

Wat als...

Je zorgen maken tijdens de zwangerschap: herkenbaar? Een eindeloze serie wat-als-vragen proberen vrouwen, liefst ’s nachts, zelf te beantwoorden. Het lijkt zo fijn om vooraf alles al te hebben uitgedacht. Als iets zich daar echter NIET voor leent, dan is het wel een bevalling! De meeste kindjes houden zich namelijk helemaal niet aan plan A, en liefst ook niet aan plan B. Bevallingen laten zich nu eenmaal niet plannen. 
Wat is het dan fijn om even te kunnen sparren met je doula!

Wat als de bevalling niet op tijd begint?

Weet dat slechts 5% van alle vrouwen op hun uitgerekende datum bevalt. Als jij dus eerder of later bevalt, betekent dat niet meer of minder dan dat jij bij die 95% hoort die het allemaal ook zo doen. Precies op tijd varieert van drie weken voor de uitgerekende datum tot twee weken daarna. Ik weet inmiddels dat kindjes vrijwel zonder uitzondering een heel handig moment kiezen om geboren te willen worden. Waarschijnlijk omdat ze voelen dat jij dan ook lekker ontspannen bent!

Wat als ik niet weet of het wel echt is begonnen?

Irritant hè, hoe iedereen altijd zegt dat je weeën heus wel zult herkennen zodra ze zijn begonnen. Alsof je daar wat aan hebt! Mijn lievelingstip is om dan lekker lang en lekker heet te gaan douchen. Ofwel ontspant het warme water zo, dat alles stopt. Ofwel ontspant het zo, dat alles vol doorzet. Hoe dan ook, jij bent daarna heerlijk ontspannen en weet bovendien waar je aan toe bent!

Wat als ik moet poepen tijdens de bevalling?

Het kind komt langs jouw darmkanaal en zal jou zodoende mogelijk wat ontlasting eruit laten persen. Maar het mooie van Moeder Natuur is dat ze heeft bedacht dat bevallingen vaak beginnen met een grote boodschap, gewoon privé, keurig op de wc. Wat er tijdens de bevalling eventueel nog moet worden geloosd is dus vaak miniem. Alle zorgverleners betrokken bij jouw bevalling kijken hier niet van op. Als we dat wel zouden doen, dan hadden we een ander vak moeten kiezen!

Wat als ik heel erg ga schelden of schreeuwen?

Iedereen kent wel een film met zo’n hysterische bevallings-scene, waarbij de partner helemaal stijf gescholden wordt. Je lacht er om, maar stiekem hoop je toch vooral dat je straks niet ook ineens zo uit je dak zal gaan tijdens de bevalling. Mijn ervaring is dat vrouwen enkel hoeven te schreeuwen als ze niet gehoord worden of zich niet gehoord voelen.

Wat als ik niet meteen van mijn kindje hou?

Het hele ontstaan van je kind is een delicaat samenspel van allerlei hormonen. Tijdens de bevalling is vooral het hormoon oxytocine rijkelijk aanwezig. Dit hormoon zorgt ervoor dat vrouwen een enorm geluksgevoel ervaren meteen na de geboorte en smoorverliefd worden op hun eigen kind. Ik beaam dan altijd heel stellig dat er inderdaad geen enkel ander kind net zo mooi, lief en goed gelukt is. Die oxytocine die rond zo’n kraambed waart, pik ik als doula namelijk ook graag op!

Wat als, wat als, wat als…?

Een doula beantwoordt al je vragen en kan je helpen concentreren op hoe je WEL zou willen bevallen. Immers: je zorgen maken is de verkeerde kant op fantaseren!

Ik stond erbij

De partner wel of niet bij de bevalling?

Gisteren stond een artikel in De Telegraaf met als titel: 'Vaders weren tijdens de bevalling'[1]. Een blogpost is te kort om op alle aspecten in te gaan; toch waag ik me aan een begin… Misschien komt er een (zinderende) discussie op gang.

De titel[2] van deze blog geeft een wat cliché beeld van hoe de (mannelijke) partner gezien wordt bij de bevalling: als iemand die 'erbij staat', niet goed wetend wat er van hem wordt verwacht, en wat hij kan doen. Michel Odent, bekend van zijn baanbrekend werk voor de waterbevalling en hands-off bevalling, stelt: "De aanwezigheid van een nerveuze partner zou een vrouw namelijk gespannen kunnen maken en daardoor de productie van oxytocine, een hormoon dat het bevallingsproces bevordert, kunnen vertragen. Dit zorgt ervoor dat vrouwen sneller op de operatietafel belanden." Als we ervan uitgaan dat stress besmettelijk is, en dat het bevallingsproces ook voor de partner heel spannend kan zijn, dan zou dit zeker waar kunnen zijn[3]. Een tijdje neigde ik in de richting van Odent's uitspraak. Ik zag soms ook de spanning en onzekerheid van de vaders, en probeerde ze daarin te steunen. Het was me ook duidelijk dat het invloed had op hun barende vrouw. Een enkele keer heb ik er zelfs aan getwijfeld of het wel 'goed' was dat de partner erbij was. Ik deed m'n best - 'de doula is er ook voor de partner' zoals ik zelf ook vaak gezegd heb. Of ik er altijd in slaagde, ik weet het niet zeker.

Tot ik bij de laatste bevallingen opmerkelijk rustige vaders zag. En dat waren niet allemaal vaders die ook in het dagelijks leven de rust zelve zijn… Toen ik daarover achteraf iets zei, zeiden de vaders nagenoeg hetzelfde: 'Ik zag dat mijn partner het goed maakte, dus voelde ik mij ook rustig.' Dat zette mijn wereld op z'n kop: de moeder die goed[4] in haar bevalling zit, maakt dat haar partner geen stress ervaart! En daardoor kon zij zich nog meer ontspannen, omdat ze zich zo gesteund voelde.

Hoe kwam het dan, dat de vrouw goed in haar bevalling kwam, ook in het bijzijn van haar (in aanvang misschien zenuwachtige) man? Gedeeltelijk kon ik het uitleggen door de 'traditionele' doula-rol: het aanwezig zijn, de rust, de bevestiging dat wat zich voordoet normaal is, waardoor de vrouw en ook haar partner zich kunnen ontspannen. Maar toch, dat bevredigde me niet helemaal. Was er in de voorbereiding iets anders gegaan? Of tijdens de bevalling? Kon ik overeenkomsten ontdekken?

Als ik terugkijk, was er bij al deze stellen een moment in de zwangerschap dat er een conflict of dieper verschil van mening was, dat naar elkaar toe werd uitgesproken - echt in alle eerlijkheid, zonder eromheen te draaien. Een aantal keer in mijn bijzijn; ik bleef dan in mijn doula-rol: 'holding the space', vooral luisterend, soms een vraag stellend, en heb op momenten geholpen de communicatie helderder te krijgen. In de tijd erna zag ik dat dit proces de partners dichter naar elkaar toe had gebracht. Kan het zo zijn dat doordat de vrouwen hun gevoelens, gedachtes, angsten, hoop en behoeftes hadden gedeeld met hun partner, en vice versa (essentieel!) dat er een bepaalde intimiteit en begrip waren ontstaan, die er daarvoor niet waren? Waardoor zij allebei zich al voorafgaand aan de bevalling meer begrepen en gezien voelden? Dat dit een bodem had gelegd voor een ontspanning in de relatie, die de partners ten goede kwam tijdens de bevalling (en zeker ook in de periode erna!)?

Voorlopig houd ik dit als werkhypothese aan: 'de aanwezigheid van de vader tijdens de bevalling komt de moeder ten goede als voorafgaand aan de bevalling beide partners zich gezien en gehoord voelen in hun behoeften en angsten, en zich door de ander gesteund en gewaardeerd voelen.' Mocht mijn inzicht veranderen, dan kom ik op dit onderwerp terug.

Ik ben benieuwd naar jullie gedachtes en ervaringen!

Joyce
www.embracingbirth.nl

[1] http://www.telegraaf.nl/vrouw/ouder_kind/21486449/___Vaders_weren_bij_bevalling___.html, en het nieuwsartikel waar het op gebaseerd is: http://news.bbc.co.uk/2/hi/8377099.stm
Een post van iemand die vindt dat de vader erbij moet zijn: http://www.telegraph.co.uk/women/mother-tongue/9936276/A-father-belongs-in-the-delivery-room.html en iemand die vindt van niet: http://www.telegraph.co.uk/women/mother-tongue/9936269/Keep-Daddy-out-of-the-delivery-room.html

[2]De titel verwijst naar de korte film 'Ik stond erbij' over vaders tijdens de bevalling: https://ikstonderbij.nl

[3] Of Odent alleen mannelijke partners bedoelt, of ook vrouwelijke, dat weet ik zo gauw niet. Ik houd het er even op dat hij het over vaders heeft, omdat een man niet de biologische imprint heeft dat zijn lijf zou weten hoe het moet bevallen (hoewel… hij is natuurlijk wel zelf ooit geboren). Enfin, ik houd het even 'op de vader'.

[4] goed, in de zin van: in zichzelf gekeerd, haar weeën opvangend op haar manier, niet afgeleid.