Je doula is geen vreemde

“Een doula bij mijn bevalling? Nee hoor, ik hoef niet een vreemde aan mijn bed”. Hoe vaak ik dat niet hoor! Terwijl de doula grappig genoeg juist alles behalve een vreemde, onbekende persoon is als je gaat bevallen. 

Sterker nog, de doula is naast je partner waarschijnlijk de meest bekende en vertrouwde persoon tegen de tijd dat je bevalling begint. Een doula kies je namelijk zelf uit, het is een persoonlijke keuze. De doula leeft met je mee, heeft een luisterend oor en ondersteunt waar nodig. Dat begint tijdens de zwangerschap en zet zich voort bij de bevalling. Je doula is er voor jou, kent jou, draagt je een warm hart toe en blijft in je vertrouwen en je steunen. Daar investeert ze veel tijd in. Naast diverse gesprekken van minstens twee uur, is er regelmatig telefonisch en/of mail contact. Kortom, de doula is zeker geen vreemde, maar juist een bekende en veilige, extra steun bij je zwangerschap en bevalling.

Dat geeft een ander gevoel dan niet te weten wie dienst heeft als je gaat bevallen (tenzij je een verloskundige hebt die case loaded werkt). Vaak hebben zwangeren - heel terecht - voorkeur voor een bepaalde verloskundige en hopen van harte dat zij dienst heeft. Net zoals ze hopen dat een bepaalde verloskundige géén dienst heeft als de weeën beginnen, omdat ze daar niet zo’n klik mee hebben. Heel menselijk allemaal. Immers, bevallen heeft te maken met intimiteit en kwetsbaar zijn. Dan maakt het uit wie je aan je zijde treft als je geboorte gaat geven. Daarnaast is het opvallend dat vrouwen die in het ziekenhuis gaan bevallen, het wel volstrekt normaal en acceptabel vinden om het ziekenhuis personeel niet te kennen. En juist daar zien ze al gauw vier à vijf nieuwe gezichten tijdens hun bevalling. Over vreemden gesproken.

Een kindje krijgen is intens, intiem en bijzonder. Geboorte geven omringd door mensen die je (goed) kent en waarbij jij je kunt ontspannen is heel waardevol. Want dat heeft invloed op de wijze waarop het kindje geboren wordt. Het voorkomt interventies en geeft een gezondere start voor moeder, vader én kind.

Genoeg redenen dus om een doula te overwegen. Als je voor haar kiest, kun je haar weldadige werking gaan ervaren.

Doula Gonny Cappers

Ziek of gezond?

Na een fikse operatie sta je tegenwoordig soms dezelfde dag alweer op straat. Ze kunnen je niet snel genoeg het ziekenhuis uit werken en als het maar even kan word je door de huisarts of praktijkassistent behandeld. Behalve als je moet bevallen, dan wordt er juist alles aan gedaan om je in het ziekenhuis te krijgen.

Een al wat ouder bericht uit de NRC werpt een vraag op die ik mezelf al eerder stelde: waarom behandelen we in Nederland zwangerschap en bevalling als gevaarlijke ziektes? Drie Maastrichtse wetenschappers op het gebied van de verloskunde constateren dat veel chronische zieken tegenwoordig buiten het ziekenhuis worden behandeld, terwijl de zorg bij zwangerschap en geboorte zich juist verplaatst van buiten naar binnen de ziekenhuismuren. Zo, zeggen ze, komen zwangeren van 'gezondenland' terecht in 'ziekenland'.

Net als de huisarts kan je verloskundige je voor onderzoek naar de specialist sturen. Maar ben je eenmaal bij de gynaecoloog geweest, dan is er geen weg terug, zoals bij andere specialisten. Je blijft nu onder gynaecologische controle en de kans is groot dat je ook in het ziekenhuis zult bevallen. In 'ziekenland' is vooral oog voor afwijkingen en risico's. Daarom wordt er soms sneller medisch ingegrepen dan strikt noodzakelijk is. Dat maakt de gezondheidszorg duurder en het versterkt het beeld dat kinderen krijgen riskant is, en dat je beter niet thuis kunt bevallen. Hoewel onderzoek uitwijst dat dat minstens even veilig is.

Een nare ziekte die wel negen maanden duurt en eindigt met een operatie. Je moet er voor naar de dokter, en naar het ziekenhuis. Je kan niet werken, moet met verlof of een beroep doen op je arbeidsongeschiktheidsverzekering. Je moet speciale supplementen slikken. Je mag bepaalde dingen niet eten. Steeds ligt de nadruk op wat je allemaal niet kan en mag, op kwaaltjes en op pijn. Dat verklaart misschien waarom sommige zwangere vrouwen hun verlof zo lang mogelijk uitstellen en op hun kraambed nog in de weer zijn met hun smartphone en laptop om toch maar vooral geen dag werk te missen. Logisch: zij willen niet voor ziek, zwak en misselijk aangezien worden (ook al voelen ze zich 's morgens misschien niet altijd even fit).

Maar je bent als zwangere helemaal niet ziek, je bent eigenlijk méér dan gezond! Je bent gezond voor twee, en zelfs gezond voor de hele mensheid. Je bent bezig met het leveren van een enorme prestatie: het bouwen van een nieuwe wereldburger. Zie het als een vorm van topsport, waarvoor je fysiek en mentaal in optimale conditie moet zijn. Natuurlijk heb je goede ondersteuning nodig van je begeleidingsteam. En daar hebben ze in het ziekenhuis nu juist weinig kaas van gegeten.

Ode aan de doula's

Wereld doulaweek, dat lijkt me een mooi moment om even terug te blikken naar al het werk wat we afgelopen jaar weer met elkaar gedaan hebben. De Nederlands beroepsvereniging voor doula's (NBvD) heeft zich ook het afgelopen jaar weer druk ingezet voor het vergroten van de naamsbekendheid van de doula en waarborgen van de kwaliteit van onze doula's. Als voorzitter heb ik gemerkt dat het vooral de doula's zelf zijn die het grote verschil maken.

Als vertegenwoordiger van die prachtige groep kundige, gepassioneerde vrouwen ben ik dan ook apetrots als ik merk dat de doula's steeds vaker positief ontvangen worden door professionals. We doen ons werk vol overgave en liefde en hebben meestal heel tevreden klanten, hetgeen ook terug te zien is in feit dat er nog nooit een klacht over een van onze leden bij de beroepsvereniging is binnengekomen. Het afstemmen op de klant en aanvoelen wat deze nodig heeft, is zo doula-eigen.

Maar nu blijkt steeds meer dat ook bij professionals onze kwaliteiten niet onopgemerkt blijven. In het AMC ziekenhuis loopt al anderhalf jaar een pilot waar een doula continue ondersteuning geeft aan klanten die het extra steuntje in de rug kunnen gebruiken. Deze doula wordt dus al betaald door het ziekenhuis, zodat deze klanten die het juist nodig hebben, niet zelf met de extra kosten hiervan zitten.
Een heel mooie ontwikkeling natuurlijk.

Binnen de opleiding tot doula hoor ik ook van veel van mijn studenten terug dat ze door verloskundigen, gynaecologen of overig ziekenhuispersoneel steeds meer gewaardeerd worden. En ook zelf ervaar ik dat we hier in regio Rotterdam door o.a. het Ikazia ziekenhuis met open armen verwelkomd worden en zelfs online en in het magazine genoemd worden. De JJ Doula-opleiding heeft een dusdanig goed contact met het Sint Lucas Andreas ziekenhuis opgebouwd dat al hun studenten daar stage mogen lopen.

Ik kijk soms met verbazing, maar altijd vol trots naar hoe de doula's zich als een ware duizendpoot blijken te ontpoppen en zich overal met 100% voor hun passie inzetten. Bij de 'Hoe wil je bevallen'-bijeenkomsten werden de doula's op het podium uitgenodigd, in de geboortebeweging zijn ze actief, bij 'beter bevallen', bij de Human Rights in Childbirth-conferentie en in bijna alle zwangerschapsfora zie ik doula's bezig. Met tomeloze energie en vol passie storten de doula's zich op de actualiteit rondom geboortezorg. En dan te bedenken dat ze dit doen naast het runnen van een eigen praktijk, hun gezin en met een telefoon die nooit uit staat.

Dus bij deze wil ik nog even zeggen:
Dames, ik ben supertrots op jullie!

De stille kracht van de doula

Veel van wat ik als doula teweeg breng is voor de buitenwereld niet zichtbaar. En dat maakt soms dat wat kritisch gekeken wordt naar de meerwaarde van de doula. Wat doet zij nu eigenlijk meer dan de hele tijd bij de bevalling zijn en wat hand- en spandiensten te verlenen? Ik zal een tipje van de sluier oplichten. De doula komt namelijk al in actie tijdens de zwangerschap.

Een voorbeeld. Ik kom in contact met een vrouw die voor het eerst zwanger is en opziet tegen de bevalling. Het gaat volgens haar heel pijnlijk zijn en voor de veiligheid gaat ze in het ziekenhuis bevallen heeft ze besloten. En dan maar hopen dat de ellende niet te lang duurt en te niet te heftig is. Na ons eerste gesprek kijkt ze heel anders tegen haar bevalling aan. Ze heeft vertrouwen gekregen in het verloop van de bevalling. En ze gaat thuis bevallen. Wat is er gebeurd in de twee uur dat we in gesprek waren? Ik heb haar onder andere uitgelegd hoe een lichaam werkt tijdens een bevalling en welke omstandigheden daarbij positief werken. In het kort komt het hier op neer:

Je baby zet de bevalling in gang. Door de druk van zijn hoofdje wordt de baarmoedermond, die nog potdicht zit, geprikkeld. Het hormoon oxytocine gaat aan het werk. Oxytocine zorgt er voor dat het hormoon prostaglandinen aangemaakt wordt. En die zorgt ervoor dat je weeën gaat krijgen. Weeën zijn het samentrekken van de spieren van je baarmoeder. Je baarmoedermond gaat zacht worden en op een gegeven moment gaat die openen. Als de vliezen breken, zakt het hoofdje van je baby nog steviger tegen de baarmoedermond. En dat levert steviger weeën op. Die heb je nodig om volledig open te gaan. Als de weeën heel krachtig worden, gaat je lichaam endorfine aanmaken. Dat is een morfine-achtige stof die de pijn verzacht. Je wordt high van jezelf. Het is een natuurlijke pijnstiller. Je lichaam zit slim in elkaar! Als je volledig ontsloten bent ( de beroemde 10 centimeter), veranderen de ontsluitingsweeën in persweeën. Je krijgt drang om te gaan poepen, om je kindje te helpen eruit te komen door mee te gaan drukken tijdens een perswee. En heel langzaam, millimeter voor millimeter zakt je baby door je vagina om uiteindelijk geboren te worden.

Oxytocine is dus een heel belangrijk hormoon tijdens je bevalling. Dat hormoon werkt het beste als jij vol vertrouwen en ontspannen bent. De natuur heeft het zo geregeld, dat je sneller, prettiger en gemakkelijker bevalt als jij je veilig voelt. Dan kun jij je ontspannen en de aanwijzingen van je lichaam volgen. De oxytocine kan dan goed stromen. Als je bang bent en stress ervaart, verkramp je. Het hormoon adrenaline wordt actief. En dat levert geen goede weeën op en de weeën die je hebt zijn pijnlijker. Daar raak je sneller uitgeput van en denkt het niet zelf te kunnen. De vraag naar pijnstilling en andere ingrepen neemt dan snel toe. Adrenaline vertraagt en bemoeilijkt dus de bevalling. De natuur heeft het mooi geregeld. Maak er gebruik van! Als jij je lichaam kan vertrouwen omdat je het snapt, kun je ook meer jezelf vertrouwen, dat je het kan. Op eigen kracht, zonder uitgeput te raken. Zelfs er van genieten en vol verwondering zijn, dat je dit allemaal doet. Ik herinner de zwangere altijd aan haar mogelijkheden om zelf haar kind geboren te laten worden.

Daarnaast wijs ik ze er op dat helpt het wanneer je tijdens je bevalling omringd bent door mensen die je kent en vertrouwt. Een doula is een vertrouwd persoon. Je hebt haar namelijk zelf uitgekozen. Je kent haar goed tegen de tijd dat je gaat bevallen. En je kunt er van op aan dat ze bij je bevalling is, een hele geruststelling. Ook in een bekende omgeving zijn, is belangrijk om ontspannen en vol vertrouwen te blijven. Thuis is bekender en vertrouwder dan een ziekenhuis.

Hoe het is afgelopen met de vrouw uit het voorbeeld? Zij is thuis bevallen, vlot en geheel zelfstandig. Niemand die haar zei wat ze moest doen. Niemand die aan haar kwam. Dat was ook niet nodig, want ze liet zien dat ze haar bevalling volledig in eigen hand had. En in no time gleed haar kind in haar armen. Ze is trots op zichzelf, heeft verbaasd gestaan over haar eigen kunnen tijdens het baren, voelde zich vrij om de houding aan te nemen die prettig voelde en geluid te maken dat er zomaar uitkwam. En ik, de doula? Ik was bij haar, in stilte. Deed “niks”, maar was haar grote steun. Ze voelde zich veilig en meer in haar kracht, alleen omdat ik er was. Dit is de stille kracht van de doula. Ontdek het zelf en gun jezelf de onvoorwaardelijke, bevestigende, veilige ondersteuning van je eigen doula.

‘Nachtelijk bevallen is net zo veilig als overdag’

De nachtelijke verloskundige zorg is de afgelopen jaren zo sterk verbeterd dat een bevalling ‘s nachts net zo veilig is als overdag. Het sluiten van afdelingen verloskunde van kleinere ziekenhuizen is dus niet meer nodig en moet een halt worden toegeroepen. Dat concluderen onderzoekers vandaag in het vakblad Medisch Contact.

Lees meer

De geboorte van een doula

Vierentwintig  jaar geleden werd onze eerste zoon geboren. Ik had, net als alle vrouwen die voor het eerst zwanger zijn, geen ervaring met bevallen en dus geen idee hoe ik dat zou gaan ervaren. Het enige wat ik zeker wist, was dat er een oervertrouwen in mij zat. Een weten dat het me ging lukken. En als het anders zou lopen dan op eigen kracht, dan was het ziekenhuis een mooie oplossing. Maar wel aan het einde van het spectrum van mogelijkheden. Zo ging ik mijn bevalling in.

In die tijd bestond de doula nog niet. Ik had naast mijn man en de verloskundige, een vriendin uitgenodigd om er bij te zijn. In ruil daarvoor zou ze bij me kramen. Een topdeal: ik raad het iedereen aan. Maar goed, eerst bevallen. Het begon rond middernacht en zou uiteindelijk ruim een dag duren, maar dat wisten we toen natuurlijk nog niet. Tijdens de bevalling leerde ik hoe mijn lichaam werkte om onze baby geboren te laten worden. Het was hard werken en soms had ik er geen zin meer in. Maar het was ook fascinerend! En ik ontdekte, dat ik, doorgaans onafhankelijke vrouw, nu enorm steunde op mijn man. Dat vond ik bijzonder. Wat gebeurde er? Dat hij onafgebroken bij me was gaf me veel rust en een veilig gevoel. Hij zag, soms eerder dan ikzelf,  een wee aan komen, hielp me dan uit bed, praatte me door de wee heen en takelde me weer in bed, waar ik kon bijkomen van de oerkracht die in mij woedde. Het werkte als een tierelier. In de jaren daarna volgden nog drie zonen. En elke bevalling leerde ik beter hoe ik comfortabeler en vlotter kon bevallen. Zoon vier was er binnen vijf uur. Toen was ik klaar met geboorte geven; ik had het in de vingers. Wat ik ook geleerd had was hoe ongelofelijk belangrijk de onafgebroken, onvoorwaardelijke steun van mijn man was geweest, elke bevalling weer. Hij leerde mij wat de effecten van doula-ondersteuning waren. Maar dat wist ik toen nog niet. Ik had nog een lange weg te gaan.

Regelmatig werd ik na mijn bevallingen gevraagd bij geboortes aanwezig te zijn. Vanwege mijn eigen ervaringen, mijn instelling en het vertrouwen dat ik heb in geboorte geven . Na een paar jaar ontmoette ik Mary Zwart. Een verloskundige die mij binnen vijf minuten zei dat ik een doula was. Ik kon dat beamen, want ik had eens in een Amerikaans boek over de doula gelezen en herkende me daarin. Ze wees me op de mogelijkheid om me te scholen tot doula. En zo kon het gebeuren dat ik een paar maanden later in Amsterdam ingewijd werd in de weldadige werking van de doula door Debra Pascali- Bonaro. Alles viel op z’n plek; het voelde als thuiskomen. Dit was precies zoals ik het zelf ervoer. De professionele doula was geboren. Het was toen medio 2006.

Als kersverse doula had ik er natuurlijk reuze zin in: kom maar op zwangeren! Maar niemand wist van het bestaan van de doula. Veldwerk was dus nodig. Ik zocht contact met alle verloskundigenpraktijken in mijn omgeving. Immers, daar zijn de zwangeren te vinden. Maar vrijwel elke verloskundige reageerde afwijzend. De doula was overbodig. Dat deden ze zelf wel en bovendien zou ik het leukste stukje van hun begeleiding overnemen. Dat klopte niet, maar daar hadden ze geen boodschap aan. Dat was dus geen ingang. Via mijn website en het organiseren van een lezing meldden zich de eerste vrouwen. En wat werden het geweldige ervaringen!

In mei 2007 kwam ik binnen vier dagen twee keer in actie als doula. De baby’s waren met een tussenpose van drie weken gepland, maar ze besloten vlot na elkaar te komen. De eerste werd in het ziekenhuis geboren. Een flinke negenponder. Op eigen kracht, hoewel de vrouw van tevoren bezworen had dat ze zonder ruggenprik niet zou gaan bevallen. Het liep anders. Ze bleek over veel doorzettingsvermogen te beschikken en elke wee fantastisch op te vangen. Ze vond het heerlijk dat ik haar hielp bij elke wee en haar daarna begeleidde bij het ontspannen tussen twee weeën door. Daardoor hield ze het moeiteloos de negentien uur vol die de bevalling duurde. De andere vrouw beviel thuis. Na een versie in het ziekenhuis waar ik ook bij was, kon ze haar grootste wens, een thuisbevalling, in vervulling laten gaan. Ze wilde mij er graag bij omdat ze zich helemaal als vrouw wilde laten gaan. En dat deed ze. En hoe: een extatische bevalling! Zo werd binnen een week twee keer een doula geboren. Dat was ik en ik voelde me vereerd en vervuld. Wat een prachtige weg was ik ingeslagen.

Nog steeds begeleid ik met grote regelmaat vrouwen en hun partners op weg naar en tijdens de geboorte van hun kindje. Elke keer is het weer magisch en steeds ervaar ik de meerwaarde van mijn inbreng als doula: meer rust, meer vertrouwen, meer kracht, meer weten en meer zin in bevallen bij de aanstaande mama en papa. Allemaal zaken die een voorwaarde zijn voor een passende en voorspoedige bevalling. Ervaar het zelf!

Ben je benieuwd naar het bevallingsverhaal van beide moeders? De geboorteverhalen van Charlotte en Milan zijn te lezen op mijn website www.praktijkeigenwijz.nl