Pijn bij de bevalling - deel 2

Als je het over bevallen hebt, komt het onderwerp pijn hoe dan ook aan de orde. Het klinkt door in de bevalverhalen van je moeder, je zussen en je vriendinnen. Je leest er over in de bladen en op sociale media. Je verloskundige of gynaecoloog attendeert je erop via de vraag: “Wil je pijnstilling?” Kortom, je zou er bang van worden. Laat dat nu juist een van de veroorzakers van die pijn zijn… Doula Gonny Cappers vertelt over de psychologische kant van pijn in het tweede deel van deze serie blogs. Wat speelt er mee en wat kan een doula voor je doen?

De geest: gedachten en emoties

Het is bekend dat gedachten zeer krachtig en leidend zijn. Niet voor niets is Mindfulness erg populair. Elke gedachte of emotie geeft een lichamelijke reactie, of je dat nu wilt of niet. Ook bij een geboorte zijn gedachten van invloed en kunnen daarmee de pijn aanzwengelen of juist doen verminderen. Als je maar blijft herhalen dat bevallen pijnlijk is en je omgeving pepert je dat ook steeds in, dan kan het niet anders dan dat dat iets met je doet. Namelijk dat je er in gaat geloven. En als je bang geworden bent, geeft dat stress, je verkrampt en dat is weer de boosdoener van pijn. Vaak herhaalde gedachten zijn hardnekkig, want ze laten een imprint achter in je (onbewuste) geheugen. En zie dat dan maar weer om te buigen.

Het helpt om pijn niet toe te laten door bekrachtigende, positieve gedachten te hebben. Dat zullen dan wel gedachten moeten zijn die bij je aansluiten, want anders dwing je jezelf iets te geloven dat niet binnen je bereik ligt. Luister naar je innerlijke stem en herhaal de zin die je aanstaat, die je goed doet. Bijvoorbeeld: Mijn (geboorte) lichaam weet hoe het een kindje baart, ik hoef het alleen maar te volgen. De doula besteedt hier veel aandacht aan. Zij gaat samen met jou en je partner op zoek naar de gedachten die je motiveren en rust geven.

Veel luisteren naar alles wat mis kan gaan tijdens de bevalling en meegezogen worden in de verhalen waarin de complicaties zich opstapelen is pijnlijk en legt de basis voor angst. Angst geeft spanning en spanning geeft pijn. Deze angst – spanning – pijn spiraal kan doorbroken worden door aandacht te geven aan de fysiologie van baren (dat in beginsel normaal, gezond en veilig is), de mogelijkheden en positieve, bemoedigende informatie. Laat de doula dat nu juist doen. Zij is breed opgeleid en werkt niet vanuit protocollen.

De rustgevende aanwezigheid van de doula tijdens de bevalling en haar bemoediging en bekrachtiging hebben een positieve invloed op de sfeer in de ruimte en de beleving van de aanstaande ouders. En dat is onbetaalbaar.

Doula Gonny Cappers

Het volgende deel gaat over de invloed van relaties en aandacht op pijn bij de bevalling.

Pijn bij de bevalling - deel 1

Als je het over bevallen hebt, komt het onderwerp pijn hoe dan ook aan de orde. Het klinkt door in de bevalverhalen van je moeder, je zussen en je vriendinnen. Je leest er over in de bladen en op sociale media. Je verloskundige of gynaecoloog attendeert je erop via de vraag: “Wil je pijnstilling?” Kortom, je zou er bang van worden. Laat dat nu juist een van de veroorzakers van die pijn zijn… Doula Gonny Cappers vertelt over de lichamelijke kant van pijn in het eerste deel van deze serie blogs. Wat speelt er mee en wat kan een doula voor je doen?

Het lichaam: kind, hormonen en spieren

Laten we voorop stellen dat het lichaam van een vrouw erop gemaakt is om te baren. Een bevalling is een delicaat samenspel van hormonen, spieren, kind, gedachten en emoties. Verstoring op één van die gebieden kan pijn(ervaring) veroorzaken en verhogen. De doula kan helpen de (dreigende) verstoring te minimaliseren. Door te informeren en aanwezig te zijn voor en tijdens de bevalling.

Door informatie te geven over de werking van het ‘geboortelichaam’ ontstaat inzicht en vertrouwen bij de aanstaande ouders. Dat werkt stressverlagend en voorkomt pijnsensatie, of is in ieder geval pijnstillend. Een doula besteedt veel aandacht aan dit aspect in de voorbereiding.  Het is zinvol te weten hoe het lichaam werkt tijdens een baring. Want dan weet je ook wat dat proces verlicht en wat het verzwaart en pijnlijk maakt.

Tijdens de bevalling zet (waarschijnlijk, het is niet 100% bewezen) het kind in je baarmoeder de bevalling in gang. Je lichaam gaat hormonen afscheiden die de baarmoeder in beweging zet. Dat ervaar je als krampjes en weeën. Die spiersamentrekking van de baarmoeder heeft als effect dat je baarmoedermond zich opent. Spieren gaan zeer doen als je gespannen bent. Als je ontspant, ervaar je wel de kracht, maar doet het niet (ondraaglijk) zeer. Dus ontspannen zijn en vertrouwen hebben in de werking van je barende lichaam helpt enorm.

Het openen van je baarmoedermond gebeurt meestal niet lineair (dus een centimeter per uur), maar hortend en stotend. Op een bepaalde centimeter blijven hangen vraagt eigenlijk geen actie, maar geduld en rust. Je zit niet te presteren, maar bent geboorte aan het geven. En dat vraagt focus en concentratie en geen vast patroon in de tijd.

Het is niet voor niets als een lichaam tijdens de bevalling even rust neemt. Dan kunnen moeder en kind herstellen, nieuwe energie opdoen. Als het kindje niet optimaal ligt, heeft het de tijd om in de juiste houding te draaien. Volg de signalen van je eigen lichaam en daarmee het ritme van je geboortelichaam. Dan is de kans op een gezonde baring groot en de pijnbeleving het kleinst. De doula helpt om te (blijven) vertrouwen op de logische werking van het lichaam.

Doula Gonny Cappers

Het volgende deel gaat over de psychologische kanten van pijn bij de bevalling.

Je doula is geen vreemde

“Een doula bij mijn bevalling? Nee hoor, ik hoef niet een vreemde aan mijn bed”. Hoe vaak ik dat niet hoor! Terwijl de doula grappig genoeg juist alles behalve een vreemde, onbekende persoon is als je gaat bevallen. 

Sterker nog, de doula is naast je partner waarschijnlijk de meest bekende en vertrouwde persoon tegen de tijd dat je bevalling begint. Een doula kies je namelijk zelf uit, het is een persoonlijke keuze. De doula leeft met je mee, heeft een luisterend oor en ondersteunt waar nodig. Dat begint tijdens de zwangerschap en zet zich voort bij de bevalling. Je doula is er voor jou, kent jou, draagt je een warm hart toe en blijft in je vertrouwen en je steunen. Daar investeert ze veel tijd in. Naast diverse gesprekken van minstens twee uur, is er regelmatig telefonisch en/of mail contact. Kortom, de doula is zeker geen vreemde, maar juist een bekende en veilige, extra steun bij je zwangerschap en bevalling.

Dat geeft een ander gevoel dan niet te weten wie dienst heeft als je gaat bevallen (tenzij je een verloskundige hebt die case loaded werkt). Vaak hebben zwangeren - heel terecht - voorkeur voor een bepaalde verloskundige en hopen van harte dat zij dienst heeft. Net zoals ze hopen dat een bepaalde verloskundige géén dienst heeft als de weeën beginnen, omdat ze daar niet zo’n klik mee hebben. Heel menselijk allemaal. Immers, bevallen heeft te maken met intimiteit en kwetsbaar zijn. Dan maakt het uit wie je aan je zijde treft als je geboorte gaat geven. Daarnaast is het opvallend dat vrouwen die in het ziekenhuis gaan bevallen, het wel volstrekt normaal en acceptabel vinden om het ziekenhuis personeel niet te kennen. En juist daar zien ze al gauw vier à vijf nieuwe gezichten tijdens hun bevalling. Over vreemden gesproken.

Een kindje krijgen is intens, intiem en bijzonder. Geboorte geven omringd door mensen die je (goed) kent en waarbij jij je kunt ontspannen is heel waardevol. Want dat heeft invloed op de wijze waarop het kindje geboren wordt. Het voorkomt interventies en geeft een gezondere start voor moeder, vader én kind.

Genoeg redenen dus om een doula te overwegen. Als je voor haar kiest, kun je haar weldadige werking gaan ervaren.

Doula Gonny Cappers

De prille mama en papa aan het woord

Over het nut en impact van de doula is veel te schrijven. Dit keer laat ik ouders aan het woord die ik heb begeleid. Want zij zijn uiteindelijk degenen waar het om draait. Het zijn reacties van binnenuit, die weergeven hoe zij de ondersteuning en aanwezigheid van de doula hebben ervaren.

Wanneer ik mijn man in de ogen keek, zag ik mijn angst en onzekerheid. Wanneer ik Gonny in haar ogen keek, zag ik rust en vertrouwen.

Door je aandacht, inzet en liefdevolle aanwezigheid kunnen we met een warm en gelukkig gevoel op een fijne bevalling terug kijken. En dat is onbetaalbaar.

Het verschil tussen een verloskundige en een doula is, dat een doula geen eigen agenda heeft. Je bent er helemaal voor mij en dat voelt heel veilig

Ik voelde me getroost met de gedachte dat ik het niet alleen hoefde te doen. En gelukkig zag mijn man het ook helemaal met jou zitten.

Je kunt mensen op heel belangrijke momenten iets heel moois mee geven en dat is goud waard.

Mijn man moest nog overtuigd worden van het nut van een doula. Maar na ons eerste gesprek was hij zelfs meer overtuigd dan ik.

Jij gaf me het vertrouwen dat ik naar mijn lijf mocht luisteren.

De kracht, rust en het vertrouwen dat de doula doorgaf beschouw ik als heel bijzonder, fijn en waardevol.

Mijn partner leek het een goed idee een bevallingscoach in te schakelen, zodat hij de geboorte van zijn zoons op zijn eigen manier kon beleven.

Gonny heeft veel betekend in het laten zien van de mogelijkheden die we hadden bij een geplande keizersnee.

Na maandenlang zonder vertrouwen naar de bevalling te hebben toegeleefd, vond ik de kracht in mezelf weer terug na een gesprek met de doula. Ik voelde me serieus genomen.

Omdat jij er bij was konden we het zelf.

We raakten in paniek, want het ging opeens razendsnel. Door je geruststellende woorden en uitstraling kwamen we weer tot onszelf en is ons kindje rustig geboren.

Tot zover. Wat zal ik hier zelf nog aan toevoegen? Niets, lijkt me. De reacties spreken voor zich. Smaakt dit naar meer, dan vind je op mijn website vele ervaringsverhalen van mama’s én papa’s die met een doula bevallen zijn. Veel leesplezier en inspiratie toegewenst.

Gonny Cappers

Geld

 Een zwangere vrouw mailt me voor informatie over mijn douladiensten. Ze heeft vooral moeite met de kosten. Daar ligt in haar mail de nadruk op. Ze vertelt dat ze een kleine portemonnee heeft en vraagt zich af of ik weet of haar ziektekostenverzekering de doula (deels) dekt. En wat mijn financiële tegemoetkoming zou kunnen zijn om het voor haar mogelijk te maken om mij als doula bij haar bevalling te hebben.

Deze vraag komt vaker langs en mijn antwoord is altijd hetzelfde: ik lever elke zwangere dezelfde kwaliteit zorg en dat kost iedereen evenveel. Een vast pakket voor een vaste prijs, zodat je niet voor verrassingen komt te staan. Helder en rustgevend. Mijn prijs is zodanig, dat het geen onoverkomelijk bedrag is. Daarnaast vind ik het niet mijn taak om (mee te helpen) te zorgen dat mijn cliënt mij kan betalen. Een ziektekostenverzekering kun je zelf even bellen om te informeren of je in aanmerking komt voor een tegemoetkoming.

Een doula kost geld. En soms is dat voor zwangeren een belemmering om een doula in te huren. Als geld de hoofdrol speelt bij je overweging om wel/niet een doula in te huren, dan is dat voor mij een signaal dat een samenwerking er waarschijnlijk niet van zal komen. Ik wil graag weten waarom je een doula in wil schakelen. Waarom wens je een doula bij je bevalling? Wat kan ik toevoegen waardoor je met een gerust hart gaat bevallen? Dát is de basis van ons contact, niet de kosten. Het (zelf) betalen voor een doula draagt bovendien bij aan het nemen van eigen verantwoordelijkheid voor je bevallingservaring.

Wanneer je weet dat de begeleiding door een doula voor jou heel waardevol, zelfs essentieel is, dan wordt geld bijzaak. En het lost zich altijd op is mijn ervaring. Ik heb cliënten gehad die zelf (heel) weinig geld hadden. Maar het geld kwam er altijd. Bijvoorbeeld van familie die ging bijdragen. Of ze betaalden in termijnen. Elke maand een stukje van je inkomsten reserveren voor de betaling van de douladiensten. Het vraagt soms creativiteit en keuzes maken waar je het geld dat je hebt, aan besteedt. Een uitzondering maak ik voor vluchtelingen. Het siert een doula om dan gratis haar kennis, kunde, liefde en tijd aan te bieden.

Tot slot is het goed te weten, dat veel doulaklanten achteraf zeggen, dat mijn aanwezigheid en inbreng eigenlijk onbetaalbaar waren. Sommige zaken zijn niet in geld uit te drukken…

Geboortewensen: aanwinst of stoorzender

Sinds een aantal jaren is het opstellen van een geboorteplan in opkomst. Aanstaande ouders worden gestimuleerd om hun wensen ten aanzien van hun komende bevalling op papier te zetten. Handig en inzichtelijk voor zichzelf én voor diegene die aanwezig zal zijn tijdens de bevalling. Ondanks de goede bedoelingen is zo’n geboorteplan toch regelmatig de aanleiding tot frictie tussen zwangere en verloskundige of gynaecoloog. Dat kan beter.

Naam
Het woord “plan” suggereert dat je kunt en gaat plannen hoe een bevalling zal verlopen. Dat is natuurlijk niet waar. Wat voor iedereen wel gelijk is, zijn de fases van een bevalling. Je kunt bijvoorbeeld de ontsluiting niet overslaan. Maar in de uitvoering zijn er grote verschillen. En dat is volstrekt normaal. Een bevalling is niet te standaardiseren, al denken sommige mensen dat dat wel kan en zelfs wenselijk is. En door te gaan plannen versterk je die overtuiging.
Daarnaast heeft de term iets dwingends: ik plan en de ander zorgt maar dat hij zodanig meewerkt dat het precies zo uitgevoerd wordt. Zo kan het geboorteplan een bron van frictie, machtsspelletjes en onbegrip worden. Precies het omgekeerde waarvoor het bedacht en bedoeld is, namelijk begrip en inzicht kweken en opteren voor de mogelijkheden.
Daarom bij deze het voorstel om voortaan de term “geboortewensen” te gebruiken. Dat dekt meer de lading. Het haalt het planmatige eraf en versterkt het doel van het beschrevene, namelijk dat de hulpgever helder, vlot en duidelijk een beeld krijgt van degene met wie hij gaat samenwerken. Immers, hoe beter je iemands wensen kent, hoe effectiever en prettiger het contact is.

Doel en werking van de geboortewensen
Een vrouw weet van te voren niet hoe haar bevalling zal verlopen. Hoe lang het gaat duren, welke houdingen ze prettig zal vinden om de weeën mee op te vangen, hoe ze het moeder worden zal ervaren etc. Wat ze WEL weet, is wie ze nu is. Hoe ze reageert op stress. Wat ze kan doen om te ontspannen of om iets vol te houden. Kortom: ze neemt zichzelf mee de bevalling in. En dat is waardevolle informatie. Daarnaast zijn de meeste zwangeren erg geïnteresseerd in alles wat met zwanger zijn en bevallen te maken heeft. Breed geïnformeerd worden maakt dat hun horizon vergroot wordt en dat ze goed passende keuzes kunnen maken.

Op eigen kracht de geboortewensen allemaal helder krijgen is voor de meeste zwangeren ondoenlijk. En dat is logisch. Een vragenlijstje of een boekje met suggesties zijn vaak ontoereikend. Het is sterk aan te bevelen om met een deskundige, ervaren, liefst neutrale persoon je wensen te bespreken. Een doula is daarvoor uitermate geschikt. Het is een vast onderdeel van haar aanbod. Geboortewensengesprekken met haar duren gemiddeld drie uur. En dat zijn intensieve uren. Alle aspecten van de bevalling komen aan de orde. Door in gesprek te gaan, kun je accenten leggen waar dat nodig is. Informeren waar blijkt dat er onvoldoende bekendheid is met de mogelijkheden. En bevestigen, bekrachtigen wat belangrijk is voor de zwangere en haar partner. Dit alles geeft een zeer solide basis voor de bevalling die gaat komen. De aanstaande ouders gaan met meer vertrouwen en zelfs met plezier de bevalling in. Dat deze voorbereiding z’n vruchten afwerpt, moge duidelijk zijn.

Haken en ogen
Soms gebruiken aanstaande ouders de geboortewensen als wapen in de strijd om de gewenste begeleiding te krijgen. En dat is jammer, want (machts)strijd is een enorme stoorzender. De toon die in de geboortewensen gebruikt wordt, is heel belangrijk. Dwingende, eisend opgestelde wensen zijn hiervan een voorbeeld. Wensen die te veel ingekleed zijn, missen ook hun doel, want die verdwijnen in de woordenbrij. Bovendien vraagt het veel van het geduld van de lezer. De kans dat de boodschap niet overkomt is groot.

Verloskundigen en gynaecologen gebruiken de geboortewensen nogal eens als een afstreeplijstje. Ze gaan puntsgewijs de wensen af en geven aan welke wel en welke niet volgens hen in te willigen zijn. Alsof het een lijst voor hen is: wat kan ik wel aanbieden en wat niet. De zwangere overhandigt dit document echter niet ter goedkeuring, maar als hulp voor de ander om sneller zicht te krijgen op de persoon die tegenover hem of haar zit.

Aanbevelingen voor het schrijven van de geboortewensen:

• Schakel een liefst neutraal persoon in, die in gesprekken met de zwangere én partner helder krijgt wat hun wensen ten aanzien van hun bevalling zijn. Een doula is daar uitermate geschikt voor. Het is een onderdeel van haar werk en ze heeft er veel ervaring mee
• Voor de schrijver: luister goed naar de vrouw en haar partner, leer haar kennen! Luister zonder beperkingen in het achterhoofd. Angst is een enorme stoorzender in de communicatie.
• De toon van de geboortewensen is belangrijk. Niet dwingend of vragend, maar aangeven zoals het is. Doel: openend en verbindend.
• Lengte: niet te lang. Maak een uitgebreide versie voor de zwangere en partner zelf. En een verkorte versie voor verloskundige/gynaecoloog.
• Het gaat niet om overtuigen, maar (helpen) begrijpen.
• Neem de tijd voor het opstellen en laat ruimte voor veranderingen.
• Benadruk het doel van de geboortewensen, zodat het document niet oneigenlijk gebruikt zal worden.

Vragen naar de (on)bekende weg

Ik ben dol op het woord 'waarom'. Waarom? (kijk, daar heb je het al). Omdat het mijn horizon verbreedt, mijn kennis  en weten vergroot. En vooral: omdat het mijn keuzemogelijkheden vergroot en ik bevestigd word in mijn 'onderbuikgevoel'. Daar word ik een sterker en blijer mens van. Een ander aspect van vragen naar het 'waarom' is dat je goed leert luisteren. Als je de vraag wel stelt maar het antwoord niet - of maar gedeeltelijk - hoort, mis je essentiële, waardevolle informatie. Wat heeft dit met de doula te maken? En met de zwangere en straks bevallende vrouw? Nou, meer dan je denkt.

Elke zwangere die ik spreek heeft een eigen visie en gevoel bij haar zwangerschap en komende bevalling. Op basis daarvan zal ze keuzes maken en die zullen haar beleving en ervaring beïnvloeden. Als je zwanger wordt, zijn er enorm veel dingen waar je over gaat nadenken en keuzes in gaat maken. Daarnaast ervaar je van alles waar je ook rekening mee wilt houden. Kortom: het is een roerige periode, die negen maanden. Hoe jij je zwangerschap en bevalling beleeft, is van grote invloed op het beeld dat je van jezelf hebt en draag je je leven lang verder met je mee.

Een voorbeeld: ik sta op een beurs en kom in gesprek met een oudere dame. Uiteraard spreken we over bevallen. Op een gegeven moment vraag ik naar haar bevalervaring. Binnen de kortste keren staat ze, dertig jaar na dato, te huilen vanuit het diepst van haar hart. Want indertijd is haar bevalling haar uit handen genomen. Er is er niet naar haar geluisterd op cruciale momenten, want ze moest niet zeuren, ze moest even doorzetten en noem maar op. Kortom: ze huilt om het verlies van haar autonomie. En nu hoort ze dat het niet zo had gehoeven, dat haar gevoel klopte. Toentertijd en nu nog. Ik leef met haar mee, heb oog en oor voor haar nog steeds rakende ervaring. Dat is helend.

Deze ervaring was dertig jaar geleden, maar helaas zie ik het als doula nog regelmatig gebeuren. Dat zwangeren luisteren en zich voegen naar de deskundige en zich soms al te snel neerleggen bij scenario’s die ze niet passend vinden. En denken dat er geen alternatief is. Ze stellen de 'waarom'-vraag niet en durven te weinig naar hun eigen behoeftes te luisteren. Helaas is bevallen op andermans tempo, visie en plek niet bevorderlijk voor een goede bevalervaring. Daarom is de waarom-vraag zo belangrijk. Zodat je als zwangere ontdekt en helder krijgt wat jij nodig hebt om goed te kunnen bevallen. En dat je op zoek gaat naar degene die je daarbij ondersteunt en volgt, in plaats van aanstuurt en beperkt. Er is echt meer mogelijk dan je denkt. Als je maar vraagt en op zoek gaat naar een bevredigend antwoord en een luisterend oor.

Gesprekken met een doula zijn hierbij een fantastisch hulpmiddel. Een doula luistert, geeft je alle ruimte om te vertellen wat je op je hart hebt. Ze stelt de waarom-vraag als jij dat zelf niet doet, en als zij vermoedt dat meer informatie inzichtelijk kan zijn. Ze heeft alle tijd voor je, want persoonlijke dingen helder krijgen vraagt vaak veel aandacht. Alle aspecten van de bevalling worden met je doorgenomen, zodat je zicht krijgt op hoe bevallen voor jou werkt en wat jij daarvoor nodig hebt. De doula helpt je om de juiste mensen en plek te vinden om geboorte te kunnen geven op jouw wijze. Ik merk elke keer weer hoe belangrijk de voorgesprekken zijn, omdat ze het bewustzijn en de eigen kracht enorm vergroten. Dat creëert een veilige basis van waaruit je kunt bevallen. En voorkomt dat je achteraf zegt: “Als ik dat had geweten, dan had ik……..” Maar je kunt je bevalling niet overdoen.

Daarom is het bespreken van geboortewensen met een doula zo belangrijk. Daarom is contact met een neutrale, betrokken vrouw zo heilzaam. Daarom is de doula een welkome aanvulling in geboorteland. En jij, zwangere: waarom heb jij (nog) geen doula?

Wereldwijde doulaweek in maart

Toen ik jaren geleden als kersverse doula aan de slag ging, was het flink pionieren. Het begrip doula moest nog inburgeren, want het was vrij nieuw. Kwestie van tijd voordat de doula geaccepteerd en gewaardeerd wordt, dacht ik in mijn naïviteit. Na zes jaar weet ik beter: de doula vraagt nog steeds aandacht! 

Er zijn steeds nieuwe zwangeren, die zich gaan verdiepen in de wereld van zwangerschap en bevalling. En er zijn veel hulpgevers die niet zo goed weten wat ze aan moeten met een bevalling waar ook een doula bij aanwezig is. Argwaan, onzekerheid en verwarring zijn de meest voorkomende reacties die ik als doula tegenkom. En dat terwijl de doula aangenaam is voor iedereen rondom zwangerschap en geboorte.

In 2013 wordt voor het derde jaar wereldwijd een doulaweek georganiseerd. Van 22 t/m 28 maart kunnen bijeenkomsten worden opgezet om de doula meer zichtbaar te krijgen. Het thema van dit jaar is “Doulas are Good for Everyone!” oftewel: Doula’s zijn goed voor iedereen!

Steeds meer zwangeren weten dit uit zichzelf en huren een doula in. De meeste hulpgevers weten en snappen het, nadat ze eens een doula zijn tegengekomen bij een geboorte. In de wereldwijde doulaweek extra aandacht voor deze laatste groep. Zodat ze ook zij vol vertrouwen een bevalling in gaan waar een doula bij aanwezig is.

Ook in Groningen en omstreken zijn doula’s al jaren actief. Wij komen veel verloskundigen, kraamverzorgsters, verpleegkundigen en gynaecologen tegen, die zich nog steeds afvragen wat nou het nut van de doula is. Ook vinden ze het vaak verwarrend. Wie doet nu wat? Niet goed weten wat een doula nu precies is en doet, werkt onbegrip en afwijzing in de hand. En dat is zonde, want onnodig.

Daarom is er in de doulaweek een bijeenkomst voor alle verloskundigen en andere belangstellenden om ze te informeren over het hoe en waarom van de doula. Zodat de doula meer vertrouwd wordt en het besef groeit, dat de doula geen bedreiging of overbodige luxe is, maar een waardevolle aanvulling in de zorg rondom zwangerschap en geboorte.

Want het moge duidelijk zijn: de doula neemt nooit de plaats in van wie dan ook. Iedereen kan zijn werk doen (graag zelfs). De doula is het cement. Ze is aanvullend daar waar dat gewenst is. Ze dringt zich niet op en heeft geen eigen agenda. Ze volgt en bevestigt de vrouw, zodat die in haar kracht blijft en beter kan bevallen. Dat is aangetoond met cijfers. Ik heb ze niet nodig, want ik zie het elke keer weer gebeuren wanneer ik bij een bevalling ben. Natuurlijk zijn er genoeg ouders, verloskundigen en kraamverzorgsters die de doula een warm hart toedragen en heel goed weten wat ze doet en toevoegt. En voor alle anderen blijven we voorlichting geven, bijvoorbeeld tijdens de wereldwijde doulaweek, zodat onjuiste beeldvorming verdwijnt. Want de doula is goed voor iedereen!

De stille kracht van de doula

Veel van wat ik als doula teweeg breng is voor de buitenwereld niet zichtbaar. En dat maakt soms dat wat kritisch gekeken wordt naar de meerwaarde van de doula. Wat doet zij nu eigenlijk meer dan de hele tijd bij de bevalling zijn en wat hand- en spandiensten te verlenen? Ik zal een tipje van de sluier oplichten. De doula komt namelijk al in actie tijdens de zwangerschap.

Een voorbeeld. Ik kom in contact met een vrouw die voor het eerst zwanger is en opziet tegen de bevalling. Het gaat volgens haar heel pijnlijk zijn en voor de veiligheid gaat ze in het ziekenhuis bevallen heeft ze besloten. En dan maar hopen dat de ellende niet te lang duurt en te niet te heftig is. Na ons eerste gesprek kijkt ze heel anders tegen haar bevalling aan. Ze heeft vertrouwen gekregen in het verloop van de bevalling. En ze gaat thuis bevallen. Wat is er gebeurd in de twee uur dat we in gesprek waren? Ik heb haar onder andere uitgelegd hoe een lichaam werkt tijdens een bevalling en welke omstandigheden daarbij positief werken. In het kort komt het hier op neer:

Je baby zet de bevalling in gang. Door de druk van zijn hoofdje wordt de baarmoedermond, die nog potdicht zit, geprikkeld. Het hormoon oxytocine gaat aan het werk. Oxytocine zorgt er voor dat het hormoon prostaglandinen aangemaakt wordt. En die zorgt ervoor dat je weeën gaat krijgen. Weeën zijn het samentrekken van de spieren van je baarmoeder. Je baarmoedermond gaat zacht worden en op een gegeven moment gaat die openen. Als de vliezen breken, zakt het hoofdje van je baby nog steviger tegen de baarmoedermond. En dat levert steviger weeën op. Die heb je nodig om volledig open te gaan. Als de weeën heel krachtig worden, gaat je lichaam endorfine aanmaken. Dat is een morfine-achtige stof die de pijn verzacht. Je wordt high van jezelf. Het is een natuurlijke pijnstiller. Je lichaam zit slim in elkaar! Als je volledig ontsloten bent ( de beroemde 10 centimeter), veranderen de ontsluitingsweeën in persweeën. Je krijgt drang om te gaan poepen, om je kindje te helpen eruit te komen door mee te gaan drukken tijdens een perswee. En heel langzaam, millimeter voor millimeter zakt je baby door je vagina om uiteindelijk geboren te worden.

Oxytocine is dus een heel belangrijk hormoon tijdens je bevalling. Dat hormoon werkt het beste als jij vol vertrouwen en ontspannen bent. De natuur heeft het zo geregeld, dat je sneller, prettiger en gemakkelijker bevalt als jij je veilig voelt. Dan kun jij je ontspannen en de aanwijzingen van je lichaam volgen. De oxytocine kan dan goed stromen. Als je bang bent en stress ervaart, verkramp je. Het hormoon adrenaline wordt actief. En dat levert geen goede weeën op en de weeën die je hebt zijn pijnlijker. Daar raak je sneller uitgeput van en denkt het niet zelf te kunnen. De vraag naar pijnstilling en andere ingrepen neemt dan snel toe. Adrenaline vertraagt en bemoeilijkt dus de bevalling. De natuur heeft het mooi geregeld. Maak er gebruik van! Als jij je lichaam kan vertrouwen omdat je het snapt, kun je ook meer jezelf vertrouwen, dat je het kan. Op eigen kracht, zonder uitgeput te raken. Zelfs er van genieten en vol verwondering zijn, dat je dit allemaal doet. Ik herinner de zwangere altijd aan haar mogelijkheden om zelf haar kind geboren te laten worden.

Daarnaast wijs ik ze er op dat helpt het wanneer je tijdens je bevalling omringd bent door mensen die je kent en vertrouwt. Een doula is een vertrouwd persoon. Je hebt haar namelijk zelf uitgekozen. Je kent haar goed tegen de tijd dat je gaat bevallen. En je kunt er van op aan dat ze bij je bevalling is, een hele geruststelling. Ook in een bekende omgeving zijn, is belangrijk om ontspannen en vol vertrouwen te blijven. Thuis is bekender en vertrouwder dan een ziekenhuis.

Hoe het is afgelopen met de vrouw uit het voorbeeld? Zij is thuis bevallen, vlot en geheel zelfstandig. Niemand die haar zei wat ze moest doen. Niemand die aan haar kwam. Dat was ook niet nodig, want ze liet zien dat ze haar bevalling volledig in eigen hand had. En in no time gleed haar kind in haar armen. Ze is trots op zichzelf, heeft verbaasd gestaan over haar eigen kunnen tijdens het baren, voelde zich vrij om de houding aan te nemen die prettig voelde en geluid te maken dat er zomaar uitkwam. En ik, de doula? Ik was bij haar, in stilte. Deed “niks”, maar was haar grote steun. Ze voelde zich veilig en meer in haar kracht, alleen omdat ik er was. Dit is de stille kracht van de doula. Ontdek het zelf en gun jezelf de onvoorwaardelijke, bevestigende, veilige ondersteuning van je eigen doula.

De geboorte van een doula

Vierentwintig  jaar geleden werd onze eerste zoon geboren. Ik had, net als alle vrouwen die voor het eerst zwanger zijn, geen ervaring met bevallen en dus geen idee hoe ik dat zou gaan ervaren. Het enige wat ik zeker wist, was dat er een oervertrouwen in mij zat. Een weten dat het me ging lukken. En als het anders zou lopen dan op eigen kracht, dan was het ziekenhuis een mooie oplossing. Maar wel aan het einde van het spectrum van mogelijkheden. Zo ging ik mijn bevalling in.

In die tijd bestond de doula nog niet. Ik had naast mijn man en de verloskundige, een vriendin uitgenodigd om er bij te zijn. In ruil daarvoor zou ze bij me kramen. Een topdeal: ik raad het iedereen aan. Maar goed, eerst bevallen. Het begon rond middernacht en zou uiteindelijk ruim een dag duren, maar dat wisten we toen natuurlijk nog niet. Tijdens de bevalling leerde ik hoe mijn lichaam werkte om onze baby geboren te laten worden. Het was hard werken en soms had ik er geen zin meer in. Maar het was ook fascinerend! En ik ontdekte, dat ik, doorgaans onafhankelijke vrouw, nu enorm steunde op mijn man. Dat vond ik bijzonder. Wat gebeurde er? Dat hij onafgebroken bij me was gaf me veel rust en een veilig gevoel. Hij zag, soms eerder dan ikzelf,  een wee aan komen, hielp me dan uit bed, praatte me door de wee heen en takelde me weer in bed, waar ik kon bijkomen van de oerkracht die in mij woedde. Het werkte als een tierelier. In de jaren daarna volgden nog drie zonen. En elke bevalling leerde ik beter hoe ik comfortabeler en vlotter kon bevallen. Zoon vier was er binnen vijf uur. Toen was ik klaar met geboorte geven; ik had het in de vingers. Wat ik ook geleerd had was hoe ongelofelijk belangrijk de onafgebroken, onvoorwaardelijke steun van mijn man was geweest, elke bevalling weer. Hij leerde mij wat de effecten van doula-ondersteuning waren. Maar dat wist ik toen nog niet. Ik had nog een lange weg te gaan.

Regelmatig werd ik na mijn bevallingen gevraagd bij geboortes aanwezig te zijn. Vanwege mijn eigen ervaringen, mijn instelling en het vertrouwen dat ik heb in geboorte geven . Na een paar jaar ontmoette ik Mary Zwart. Een verloskundige die mij binnen vijf minuten zei dat ik een doula was. Ik kon dat beamen, want ik had eens in een Amerikaans boek over de doula gelezen en herkende me daarin. Ze wees me op de mogelijkheid om me te scholen tot doula. En zo kon het gebeuren dat ik een paar maanden later in Amsterdam ingewijd werd in de weldadige werking van de doula door Debra Pascali- Bonaro. Alles viel op z’n plek; het voelde als thuiskomen. Dit was precies zoals ik het zelf ervoer. De professionele doula was geboren. Het was toen medio 2006.

Als kersverse doula had ik er natuurlijk reuze zin in: kom maar op zwangeren! Maar niemand wist van het bestaan van de doula. Veldwerk was dus nodig. Ik zocht contact met alle verloskundigenpraktijken in mijn omgeving. Immers, daar zijn de zwangeren te vinden. Maar vrijwel elke verloskundige reageerde afwijzend. De doula was overbodig. Dat deden ze zelf wel en bovendien zou ik het leukste stukje van hun begeleiding overnemen. Dat klopte niet, maar daar hadden ze geen boodschap aan. Dat was dus geen ingang. Via mijn website en het organiseren van een lezing meldden zich de eerste vrouwen. En wat werden het geweldige ervaringen!

In mei 2007 kwam ik binnen vier dagen twee keer in actie als doula. De baby’s waren met een tussenpose van drie weken gepland, maar ze besloten vlot na elkaar te komen. De eerste werd in het ziekenhuis geboren. Een flinke negenponder. Op eigen kracht, hoewel de vrouw van tevoren bezworen had dat ze zonder ruggenprik niet zou gaan bevallen. Het liep anders. Ze bleek over veel doorzettingsvermogen te beschikken en elke wee fantastisch op te vangen. Ze vond het heerlijk dat ik haar hielp bij elke wee en haar daarna begeleidde bij het ontspannen tussen twee weeën door. Daardoor hield ze het moeiteloos de negentien uur vol die de bevalling duurde. De andere vrouw beviel thuis. Na een versie in het ziekenhuis waar ik ook bij was, kon ze haar grootste wens, een thuisbevalling, in vervulling laten gaan. Ze wilde mij er graag bij omdat ze zich helemaal als vrouw wilde laten gaan. En dat deed ze. En hoe: een extatische bevalling! Zo werd binnen een week twee keer een doula geboren. Dat was ik en ik voelde me vereerd en vervuld. Wat een prachtige weg was ik ingeslagen.

Nog steeds begeleid ik met grote regelmaat vrouwen en hun partners op weg naar en tijdens de geboorte van hun kindje. Elke keer is het weer magisch en steeds ervaar ik de meerwaarde van mijn inbreng als doula: meer rust, meer vertrouwen, meer kracht, meer weten en meer zin in bevallen bij de aanstaande mama en papa. Allemaal zaken die een voorwaarde zijn voor een passende en voorspoedige bevalling. Ervaar het zelf!

Ben je benieuwd naar het bevallingsverhaal van beide moeders? De geboorteverhalen van Charlotte en Milan zijn te lezen op mijn website www.praktijkeigenwijz.nl