Een doula bevalt..

Met ons derde kindje op komst dacht ik na over de bevalling en ik wist, dit keer gaan we het weer anders doen. De vorige bevalling had ik volledig het hoe en wat bepaald omdat zowel mijn man als ik vonden ‘dat ik het uiteindelijk moest doen’ en had ik vrijwel volledig de bevalling zoals ik die had gepland. Deze zwangerschap zou de laatste zijn en ik wilde mijn man Onno er nu juist volledig bij betrekken. Juist omdat ik zelf doula ben en dus ook aan die kant heb gestaan, wist ik dat een doula echt kan helpen om een stel het vertrouwen te geven het helemaal samen te durven doen.

De gesprekken vooraf gaven ons de motivatie en gelegenheid om er rustig voor te gaan zitten en echt te praten over hoe we tegen de bevalling aankeken. Mijn man deelde waar hij tegenop zag. Dat was voornamelijk het opzetten van het bad en de verantwoordelijkheid van het eventueel aanpakken van de baby, wat hij wel graag als zijn aandeel zou zien. We bleken beiden graag te willen dat hij mij volledig steunde. Onze doula, Sophie, speelde hier op in door ons te stimuleren van te voren samen bevalhoudingen te oefenen in het bevalbad en door Onno handvatten te geven qua massage technieken, tegendruk e.d.

Het geboorteplan werd echt iets van ons samen en toen de geboortedag van onze dochter aanbrak waren we blij dat we zo ontspannen konden zijn. Het zelfvertrouwen dat de voorbereidingen mijn man hadden gegeven maakte dat hij ook echt mijn rots in de branding kon zijn tijdens de weeënstorm die in de avond losbrak. Voor mij straalde hij kalmte uit en wist hij precies het juiste te doen en te zeggen om me er doorheen te slepen terwijl we wachtten op de vroedvrouw en doula. Toen deze vrouwen eenmaal binnenstapten had Onno alles al helemaal op orde en zat ik in het bevalbad en was ik dolgelukkig met het warme water en de tegendruk.

Ik had helemaal het gevoel dat we het samen deden en desondanks werd ik gesteund door het besef dat er extra steun van mijn doula zou zijn als dat nodig was. Dat er iemand was om het geven van tegendruk over te nemen toen hij moest plassen was heerlijk en ook al deed hij het toch beter, ik was niet in paniek dat hij heel even weg was. De extra hand om vast te houden bleek een hele grote steun toen Onno over mij heen stapte het bevalbad in om ons kindje aan te pakken. Het voelde heel even alsof mijn rots in de branding wegviel toen mijn man niet meer voor me zat, maar daar keek ik in de ogen van Sophie die nog steeds mijn hand vasthield en een bemoedigend kneepje gaf. Haar ogen leken ‘wauw, daar komt je kindje dan echt’ te zeggen en ik vond de moed om weer verder te persen.

Heerlijk om nog steeds een rustpunt voor me te hebben. Sophie straalde voortdurend rust en vertrouwen uit, zelfs toen ze met in haar andere vrije hand de zware camera een geboortefoto boven mijn hoofd probeerde te nemen. Heerlijk dat ik uiteindelijk niet alleen mijn wens had om het echt samen met mijn man te doen, maar ook nog mijn grote wens voor een paar mooie geboortefoto’s vervuld zag worden. Heerlijk, zo’n doula.

Doula/mama Farola

De prille mama en papa aan het woord

Over het nut en impact van de doula is veel te schrijven. Dit keer laat ik ouders aan het woord die ik heb begeleid. Want zij zijn uiteindelijk degenen waar het om draait. Het zijn reacties van binnenuit, die weergeven hoe zij de ondersteuning en aanwezigheid van de doula hebben ervaren.

Wanneer ik mijn man in de ogen keek, zag ik mijn angst en onzekerheid. Wanneer ik Gonny in haar ogen keek, zag ik rust en vertrouwen.

Door je aandacht, inzet en liefdevolle aanwezigheid kunnen we met een warm en gelukkig gevoel op een fijne bevalling terug kijken. En dat is onbetaalbaar.

Het verschil tussen een verloskundige en een doula is, dat een doula geen eigen agenda heeft. Je bent er helemaal voor mij en dat voelt heel veilig

Ik voelde me getroost met de gedachte dat ik het niet alleen hoefde te doen. En gelukkig zag mijn man het ook helemaal met jou zitten.

Je kunt mensen op heel belangrijke momenten iets heel moois mee geven en dat is goud waard.

Mijn man moest nog overtuigd worden van het nut van een doula. Maar na ons eerste gesprek was hij zelfs meer overtuigd dan ik.

Jij gaf me het vertrouwen dat ik naar mijn lijf mocht luisteren.

De kracht, rust en het vertrouwen dat de doula doorgaf beschouw ik als heel bijzonder, fijn en waardevol.

Mijn partner leek het een goed idee een bevallingscoach in te schakelen, zodat hij de geboorte van zijn zoons op zijn eigen manier kon beleven.

Gonny heeft veel betekend in het laten zien van de mogelijkheden die we hadden bij een geplande keizersnee.

Na maandenlang zonder vertrouwen naar de bevalling te hebben toegeleefd, vond ik de kracht in mezelf weer terug na een gesprek met de doula. Ik voelde me serieus genomen.

Omdat jij er bij was konden we het zelf.

We raakten in paniek, want het ging opeens razendsnel. Door je geruststellende woorden en uitstraling kwamen we weer tot onszelf en is ons kindje rustig geboren.

Tot zover. Wat zal ik hier zelf nog aan toevoegen? Niets, lijkt me. De reacties spreken voor zich. Smaakt dit naar meer, dan vind je op mijn website vele ervaringsverhalen van mama’s én papa’s die met een doula bevallen zijn. Veel leesplezier en inspiratie toegewenst.

Gonny Cappers

Ziek of gezond?

Na een fikse operatie sta je tegenwoordig soms dezelfde dag alweer op straat. Ze kunnen je niet snel genoeg het ziekenhuis uit werken en als het maar even kan word je door de huisarts of praktijkassistent behandeld. Behalve als je moet bevallen, dan wordt er juist alles aan gedaan om je in het ziekenhuis te krijgen.

Een al wat ouder bericht uit de NRC werpt een vraag op die ik mezelf al eerder stelde: waarom behandelen we in Nederland zwangerschap en bevalling als gevaarlijke ziektes? Drie Maastrichtse wetenschappers op het gebied van de verloskunde constateren dat veel chronische zieken tegenwoordig buiten het ziekenhuis worden behandeld, terwijl de zorg bij zwangerschap en geboorte zich juist verplaatst van buiten naar binnen de ziekenhuismuren. Zo, zeggen ze, komen zwangeren van 'gezondenland' terecht in 'ziekenland'.

Net als de huisarts kan je verloskundige je voor onderzoek naar de specialist sturen. Maar ben je eenmaal bij de gynaecoloog geweest, dan is er geen weg terug, zoals bij andere specialisten. Je blijft nu onder gynaecologische controle en de kans is groot dat je ook in het ziekenhuis zult bevallen. In 'ziekenland' is vooral oog voor afwijkingen en risico's. Daarom wordt er soms sneller medisch ingegrepen dan strikt noodzakelijk is. Dat maakt de gezondheidszorg duurder en het versterkt het beeld dat kinderen krijgen riskant is, en dat je beter niet thuis kunt bevallen. Hoewel onderzoek uitwijst dat dat minstens even veilig is.

Een nare ziekte die wel negen maanden duurt en eindigt met een operatie. Je moet er voor naar de dokter, en naar het ziekenhuis. Je kan niet werken, moet met verlof of een beroep doen op je arbeidsongeschiktheidsverzekering. Je moet speciale supplementen slikken. Je mag bepaalde dingen niet eten. Steeds ligt de nadruk op wat je allemaal niet kan en mag, op kwaaltjes en op pijn. Dat verklaart misschien waarom sommige zwangere vrouwen hun verlof zo lang mogelijk uitstellen en op hun kraambed nog in de weer zijn met hun smartphone en laptop om toch maar vooral geen dag werk te missen. Logisch: zij willen niet voor ziek, zwak en misselijk aangezien worden (ook al voelen ze zich 's morgens misschien niet altijd even fit).

Maar je bent als zwangere helemaal niet ziek, je bent eigenlijk méér dan gezond! Je bent gezond voor twee, en zelfs gezond voor de hele mensheid. Je bent bezig met het leveren van een enorme prestatie: het bouwen van een nieuwe wereldburger. Zie het als een vorm van topsport, waarvoor je fysiek en mentaal in optimale conditie moet zijn. Natuurlijk heb je goede ondersteuning nodig van je begeleidingsteam. En daar hebben ze in het ziekenhuis nu juist weinig kaas van gegeten.

Gelijkwaardige kennis

Afgelopen week heb ik een presentatie mogen houden op het symposium ‘Client centered care’ in Rotterdam; er waren veel studenten verloskunde en ook verloskundigen en docenten.

Een van de kernboodschappen die ik mee wilde geven aan het publiek, was dat de moeder een kennis heeft van haar eigen lichaam die een zorgverlener nooit kan hebben, en die niet te meten valt van buitenaf. Hetzelfde geldt voor het contact dat zij met haar baby heeft. Deze kennis is gelijkwaardig aan de kennis die de zorgverlener heeft. Niet hetzelfde. Gelijkwaardig. 

Deze kennis kan (en zou moeten!) aangewend worden in de zwangerschap en bevalling, als bron van informatie, juist ook voor de zorgverlener die naast haar staat. Ik zag velen geïnteresseerd of zelfs instemmend knikken. Daarnaast kwam er ook verzet. ‘De vrouw bevalt maar één of twee keer, ik heb honderden bevallingen begeleid. Zij kan daarmee geen expert zijn, ik ben dat wel. Bovendien kan zij pathologie niet voorspellen of onderscheiden, dat kan ik wel.’

Waarom toch die weerstand? Wat ligt daaraan ten grondslag? Wat maakt het zo eng om van de kracht en wijsheid van de vrouw uit te gaan? Waarom wil de zorgverlener het zo graag het beste weten?

Als doula zijn we in principe opgeleid om te luisteren, te vragen, informatie te geven, af te stemmen met de vrouw, en haar te volgen in haar keuzes. Maar misschien gebeurt mij dit als doula ook - het beter willen/denken te weten dan de vrouw zelf. De hand in eigen boezem is het meest interessant – zelfreflectie siert de mens!

Vorig jaar was ik bij een badbevalling, derde kindje. Vroedvrouw was onderweg maar nog niet ter plaatse. Het ging heel erg snel. Het hoofdje werd geboren. Opeens voelde ik spanning, mijn hart sneller kloppen. De moeder zat heel diep gehurkt in het bad. Ik kon niets zien (waarom moest ik iets zien?). Ik vroeg: gaat het goed, heeft de baby ruimte genoeg? Moeder zei, ongeduldig, ‘met de baby is alles goed’. Tijdens de wee gebeurde er niets. Dan zegt de moeder: ‘argh, hij beweegt zo’. Ik suggereer dat ze toch even wat ruimte maakt. Ze gaat op handen en knieen; bij de volgende wee wordt de baby geboren. De vroedvrouw is direct daarna aanwezig.

Als ik hier op reflecteer: ik had toch de neiging om te sturen, iets te doen. Terwijl ik hier niet eens voor opgeleid ben! Bovendien ging het tot die tijd heel voorspoedig. De moeder geeft duidelijk aan dat alles goed is met de baby. Ja, het duurde wat lang, maar was dat erg? Zoals ik het nu zie, had het met mijn gevoel van onzekerheid te maken, of het wel goed aan het gaan was. Het idee dat ik iets aan het proces moest toevoegen, het in goede banen leiden. Achteraf gezien zou je bijna zelfs kunnen zeggen dat mijn ‘interventie’ heeft bijgedragen. Maar is dat wel zo? Waarom kon ik niet gewoon mijn mond houden?

En kunnen we zeggen dat dit een algemeen menselijk kenmerk is: het bij willen dragen aan een goed verloop, (onbewust) invloed willen uitoefenen, om de ander te ondersteunen. En in geval van geboorte, te zorgen dat de baby goed wordt geboren. Als ik die neiging al heb, hoe zit dat dan met een zorgverlener die er voor opgeleid is om te interveniëren, bij te dragen; versterkt dat die neiging niet? En hoe vaak lijkt het dan alsof de interventie ervoor gezorgd heeft dat de baby goed geboren is?

En hoe angstig is een zorgverlener dat de baby niet goed geboren wordt? Als ik denk aan alle keren dat ik bij een bevalling ben geweest waar de vrouw luid wordt aangemoedigd te persen ‘ja drukken, drukken, drukken. Zo gaat het goed’, waar een zekere opwinding in de ruimte ontstaat ‘ik kan al haartjes zien’ ‘de baby is er bijna’ ‘nog eventjes’, en de baby in die ‘consternatie’ geboren wordt, waar gaat dat dan over? Kan het te maken hebben met dezelfde spanning die ik voelde bij het bad, het plotselinge sneller kloppen van mijn hart? Het magische en ook mystieke moment van geboorte, waar het leven geconcentreerd intens aanwezig is, wordt niet een ieder die erbij is daardoor aangeraakt, ook in de angst die met leven en dood gepaard gaat?

Enfin, ik heb er veel van geleerd. Ben ook blij dat ik als doula heel bewust bezig kan zijn met het níet interveniëren - want dat wordt doorgaans niet van mij verwacht; al kan ik nog wel meer voorbeelden aanhalen waar ik daar toch toe verleid werd...

Ik zie ernaar uit nog meer van de gelijkwaardigheid – en ik zou zelfs willen zeggen, de superioriteit - van de kennis van de vrouw uit te gaan, en dat mijn enige rol nog is een spiegel voor haar te zijn waarin zij haar eigen wijsheid weerkaatst ziet.

Outside your comfort zone, that’s where the magic happens.

De commerciële kant van het doulavak is een gedeelte dat voor veel doula’s lastig is. Als doula ligt je kracht en je aandacht bij het ondersteunen van de zwangere en haar partner. Maar bij het hebben van een eigen bedrijf als doula hoort zeker ook die commerciële kant.

Als ik naar mezelf kijk dan spelen het schrijven van dit blog, een praatje houden voor een verloskundige kring, een interview in de krant of een voorlichtingspraatje in een ziekenhuis zich niet echt in mijn comfort zone af. Toch zijn het belangrijke dingen om te doen. Het geeft bekendheid aan het doulavak en laat de grote waarde ervan zien. Daarnaast, zeker niet onbelangrijk, groei je zelf ook door over je eigen drempels te stappen. Als je dan terug kijkt na een tijdje, zie je pas de grote sprong die je gemaakt hebt. En dat geeft een goed gevoel.

Zo is het eigenlijk ook een beetje bij een geboorte. Daar is het grootste aandachtspunt voor mij als doula, om het de moeder zo comfortabel mogelijk te maken op lichamelijk én emotioneel vlak bij deze gebeurtenis die zoveel verandert in haar leven. Alles wat zij nodig heeft om zich prettig te voelen gebruik ik daarbij. Wat belangrijk is tijdens een geboorte is dat het hormoon oxytocine rijkelijk vloeit. Over dit wonderlijke stofje alleen al zijn hele boeken geschreven en er is intensief onderzoek naar gedaan. Onmogelijk om dat hier allemaal te beschrijven maar wat mij steeds weer verbaast is dat juist dit stofje voor de haast magische sfeer zorgt die tijdens een geboorte kan ontstaan. Als de vrouw ontspannen kan blijven, zich veilig voelt en zich over durft te geven aan het ritme van haar lichaam en aan de weeën, zal ze oxytocine aanmaken, wat er vervolgens weer voor zorgt dat ze goede weeën heeft. Dat proces ondersteun je als doula op verschillende manieren.

Maar waar dit hormoon ook voor zorgt, is het enorme gevoel van verliefdheid en de grote verbondenheid die je voelt als je kindje geboren wordt. Terwijl zich iets enorms afspeelt in je lichaam dat echt al je aandacht opeist en dat kan razen als een storm, dan toch komt dat magische ogenblik. Dat moment waarop niets anders er meer toe doet, de wereld stil staat en je ademloos je kind in je armen houdt, precies op dát moment bereikt het oxytocineniveau een toppunt.

Uit recente onderzoeken blijkt ook dat dit stofje invloed heeft op hoe je je later in je leven met anderen verbindt en relaties aangaat. Er is nog veel wat niet algemeen bekend is over de invloed van dat hoge oxytocineniveau tijdens onze geboorte. ( Voor wie daar meer over wil weten kan het boek “The Hormone of Closeness: the Role of Oxytocin in Relationships van Dr. Kerstin Uvnas Moberg lezen.)

Het is bekend dat bij personen die gedurende het hele proces van bevallen onafgebroken bij de barende vrouw blijven, ook het oxytocineniveau stijgt. Hoe bijzonder is dat?! Ik merk dat zelf doordat ik na een geboorte nog dagen op wolkjes loop, niets kan onthouden en vergeetachtig ben, dingen uit mijn handen laat vallen, maar vooral merk ik het aan het gevoel dat ik van de hele wereld hou. In die “roes” kan ik me niet voorstellen dat ik ooit nog ruzie zal hebben of een nare opmerking zal maken en alles heeft een gouden glans. Waar gaat dat gevoel heen na een aantal dagen? Waar blijft dat? Zo mooi geregeld door de natuur maar wat zou het prachtig zijn als dat gevoel niet weg zou ebben en we dat altijd konden behouden. Ik geloof dat de wereld er dan heel anders zou uit zien… 

Liefs Marlies.  

www.doulapraktijkgorinchem.nl